Эстони
Эстони (эстоняар Eesti) Зүүн хойто Европодо оршодог Балтиин гурбан уласуудай хойто талынхи улас юм. Албан ёһоор Бүгэдэ Найрамдаха Эстони Улас (эстоняар Eesti Vabariik) гэнэ.
|
| |
 | |
| Нийслэл |
 Таллин59°25′N 24°45′E / 59.417°N 24.750°E |
| Томо хото | Таллин |
| Албан хэлэн | Эстони[1] |
| Арад түмэн (2021[2]) |
68.8% Эстонишууд 24.2% Ородууд 2.0% Украиншууд 0.8% Белорусууд 0.6% Финууд 3.4% Бусад |
| Шажан (2011[3]) |
64.87% Шажангүй 34.03% Христосой 1.10% Бусад |
| Түрэ засаг |
Нэгэдэмэл парламентай бүгэдэ найрамдаха улас |
| Алар Карис | |
| Кая Каллас | |
| Уласай хурал | Рийгикогу |
| Түүхэ | |
• Автономи |
1917 оной 4 һарын 12 |
|
1918 оной 2 һарын 24 | |
|
1920 оной 2 һарын 2 | |
| 1940–1991 | |
• Һэргээгдэһэн |
1991 оной 8 һарын 20 |
|
2004 оной 5 һарын 1 | |
| Дэбиcхэр газар | |
• Бүхэлидөө |
45,339[4] км2 (129) |
• Уһанай хуби (%) |
5.16 [5] |
| Хүн зон | |
• Тоосоо 2021 |
 1,330,068[6] |
• Census |
1,294,455[7] |
• Нягтарал |
29.22 |
| ДНБ (ХАШТ) | 2021 оной тоосоо |
• Бүгэдэ |
$49.644 тэрбум[8] |
• Нэгэ хүндэ |
$39,543[8] (37) |
| ДНБ (нэрлэһэн) | 2021 оной тоосоо |
• Бүгэдэ |
$34.97 тэрбум[8] (97) |
• Нэгэ хүндэ |
$26,377[8] (35) |
| ОТББЭ (2019) |
 30.5[9]дундаж |
| ХХИ (2019) |
 0.892[10]онсо һайн · 29 |
| Мүнгэн тэмдэгтэ | Евро (€) (EUR) |
| Сагай бүһэ | UTC+02:00 (EET) |
• Зун (ЗС) |
UTC+03:00 (EEST) |
| Телефоной код | +372 |
| Интернет домэйн | .ee |
Эстони Балтиин тэнгисэй эхэ газар руу түрэжэ ороһон хэһэг болохо Финэй булангаар хойто талаараа, Ригын булангаар баруун урда талаараа, Балтиин тэнгис нэрэтэ уһаар баруун талаараа далай тэнгистэ тулана. Урда талаараа Латви (343 км), зүүн талаараа Росси (338.6 км) гэхэ хоёр уластай газараар хиллэдэг.[11] Балтиин тэнгисэй саана урда зүгтэ Швеци, хойто зүгтэ Финланд хоёр улас Эстонидэ үлүү ойро байрладаг.
Эстони 45 227 км² (дэлхэйд 132-р томо) газар нютагтай, 2010 оной үедэ 1.3 сая хүн зонтой (дэлхэйдэ 151-р олон) байһан юм. Нэгэжэ км²-дэ 29 хүн (дэлхэйдэ 181-р шэгүү) оногдожо байна. Газар нютаг, хүн зоной тоогоор харисангы жаахан уласта тоосогдоно.
Һүүлшын зуун жэлэй түүхые үзэбэл Эстони Эзэнтэ Ородые мүхэһэнэй дараа 1918 ондо дараа тусгаар тогтонолоо зарлажа, хүршэ уласуудтаа эзэлэгдэхэ шахажа, хорёод жэл тусгаар байһанай дараа Дэлхэйн хоёрдугаар дайнай дараа СССР-ээр эзэмдэгдэжэ арбан табан Бүгэдэ Найрамдаха Уласуудай нэгэ болоһон. Удаан сагта зоблоһоной дараа 1991 ондо СССР бутархада дахин бэе даанги улас болоһон юм.
Хүн зон
Заһаха2011 оной тоололгоор хүн зоной 68,7 % (889,770)-ые эстонишууд, 24.8-ые ородууд, 6,5%-ые бусад яһа үндэһэтэ хүнүүд эзэлжэ байна.[12] Эстонишуудай түрэлхи эстони хэлэн уласай ганса албан ёһоной хэлэн болоно. Эстони орон хэды газар нютагай байраар Балтын гэхэ болобошье эстони хэлэниинь балт түрэлэй хэлэн бэшэ харин Ураал изагуурай фин түрэлэй хэлэн болохын хубида эстонишууд финшүүдтэй үлүү хамаатай арад түмэн юм.
Эстони уласай нютаг дэбисхэр эхилээд 15 нэгэжэдэ хубаагдадаг. Эстонёор «maakond» (аймаг, ород: уезд; англи: county) гэхэ энэ нэгэжэ дундажаар 4 742 км² нютаг, 90 мянган хүниие харьяалдагһаа үзэбэл монголоор «аймаг» гэжэ нэрлэжэ болохо юм. Үгы гү, нарин тоосохогүйгөөр «можо» гэжэ ойлгожо болоно. Эстонидо ниислэл Таллин (2010 ондо 411 980 ажаһуугшатай байба), Тарту (103,284) гэхэ зуун мянганһаа олон хүнтэй хоёр хото байдаг.
Засаг захиргаанай хубаари
Заһаха
 |
Зүүлтэ
Заһаха- ↑ The Constitution of the Republic of Estonia. Justiitsministeerium.
- ↑ Rahvaarv rahvuse järgi, 1. jaanuar, aasta. the original on 2019-06-11 үдэрһөө архивлагдаһан. 2021-06-30 үдэртэ хандаһан.
- ↑ PHC 2011: over a quarter of the population are affiliated with a particular religion. Statistics Estonia (29 April 2013). the original on 24 November 2017 үдэрһөө архивлагдаһан. 30 June 2021 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Minifacts About Estonia 2017. the original on 3 November 2018 үдэрһөө архивлагдаһан. 30 June 2021 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Surface water and surface water change. Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD).
- ↑ Population at beginning of year. Statistics Estonia (2021).
- ↑ PHC 2011 RESULTS. Statistics Estonia (2011). the original on 10 October 2016 үдэрһөө архивлагдаһан. 30 June 2021 үдэртэ хандаһан.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Estonia. International Monetary Fund (2019).
- ↑ Gini coefficient of equivalised disposable income. EU-SILC survey. Eurostat.
- ↑ 2020 Human Development Report. United Nations Development Programme (2019).
- ↑ Estonian Republic. Official website of the Republic of Estonia (in Estonian)
- ↑ census 2011. the original on 2019-01-07 үдэрһөө архивлагдаһан. 2013-04-14 үдэртэ хандаһан.
|
Энэ богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай. |
| Европо | ||
 | Австри · Азербайджан · Албани · Андорра · Беларусь · Бельги · Болгари · Босни ба Герцеговина · Ватикан · Германи · Греци · Гүржи · Дани · Ирланд · Исланд · Испани · Итали · Казахстан · Кипр · Оросой холбоото улас · Латви · Литва · Лихтенштейн · Люксембург · Мальта · Молдави · Монако · Нидерланд · Норвеги · Нэгэдэһэн Хаанта Улас · Польшо · Португал · Румыни · Сан-Марино · Серби · Словак · Словен · Турк · Унгар · Украина · Финланд · Франци · Хойто Македони · Хорвати · Черногори · Чехи · Швейцари · Швеци · Эстони | |