Орос хэлэн
Ород хэлэн (Орос: русский язык) - Славян хэлнүүдэй Ородуудой хэлэн юм. Оросой холбоото уласай түбэн хэлэн юм. Ород хэлэн - 300.000.000 хγнэй түрэлхи хэлэн.
| Ород хэлэн | |
|---|---|
| Өөрын нэрэ | русский язык |
| Тараалга | ОХУ, хуушан СССР-эй Казахстан, Кыргызстан, Беларусь, Украина, Таджикистан г.м |
| Түрэлхи хэлэтнэй тоо |
Түрэлхи: 144 сая (2002), Хоёрдогшо: 114 сая (2006)[1] |
| Хэлэнэй ангилал |
Энэдхэг-Европо
|
| Үзэг бэшэг | Кирилл үзэг (Ород хубилбари) |
| Албан ёһоной хэрэглээ | |
| Улас |
 НҮБ (зургаан хэлэнэй нэгэ) |
| Тохируулагша байгууллага | Ородой Шэнжэлхэ Ухаанай Академиин харьяа Ород хэлэнэй хүреэлэн[6] |
| Томьёолбори | |
| ISO 639-1 | ru |
| ISO 639-2 | rus |
| ISO 639-3 | rus |
 Ород хэлэнэй тараалга | |
Орос хэлийг түгээх гол нутаг дэвсгэр нь ОХУ юм. 2010 оны бүх Оросын хүн амын тооллогоор орос хэлээр ярьдаг хүмүүсийн тоо 137,495 мянган хүн (орос хэлний мэдлэгийн талаархи асуултад хариулсан хүмүүсийн 99.4%), үүний 110,804 мянган хүн оросууд байв. Хотод 101 сая хүн орос хэлээр ярьдаг (99.8%), хөдөө орон нутагт - 37 сая хүн (98.7%). 118 582 мянган хүн орос хэлийг төрөлх хэлээрээ тодорхойлсон бөгөөд үүний дотор оросууд - 110 706 мянга, украинчууд - 1456 мянга, татарууд - 1086 мянга. 2002 оны хүн амын тооллогоор 142,6 сая%).
ОХУ-аас гадна ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан бусад хэд хэдэн мужуудад орос хэл (бүс нутгийн онцлогоороо Орост хэрэглэгддэг хэлээс ялгаатай) өргөн тархсан байдаг. Төрөл бүрийн эх сурвалжийн мэдээлснээр эдгээр улсад 52 сая (2005)-аас 94 сая (2010) хүртэл орос хэлээр ярьдаг хүмүүс байдаг. 2001 оны бүх Украины хүн амын тооллогын дагуу Украин дахь 7994 мянган оросууд төрөлх хэлээ орос хэлээр нэрлэсэн, түүнчлэн бусад үндэстний 6280 мянган төлөөлөгч орос хэлийг төрөлх хэл гэж нэрлэсэн (үүний 5,545 мянга нь украинчууд); Орос хэлийг төрөлх хэл гэж заасан хүмүүсээс гадна 17,177 мянган хүн хэлээр чөлөөтэй ярьдаг гэжээ. Казахстанд 2009 оны хүн амын тооллогоор 3,747 мянган оросууд (98.8%) орос хэлийг төрөлх хэлээр нь нэрлэсэн бөгөөд 15-аас дээш насны Казахстаны бүх үндэстний оршин суугчид орос хэлээр аман яриаг ойлгодог гэж мэдэгджээ. 471 мянган хүн (94,4%), чөлөөтэй уншдаг - 10,725 мянган хүн (88,2%), чөлөөтэй бичдэг - 10,309 мянган хүн (84,8%). Узбекистанд орос хэлээр ярьдаг хүмүүсийн тоо 3.6 сая (2005)-аас 11.8 сая (Бонд) хооронд хэлбэлзэж, Оросын 1.1 сая орчим хүн амтай байна. 2009 оны Беларусийн хүн амын тооллогын дагуу Беларусийн 3948 мянган оршин суугч орос хэлээ төрөлх хэл гэж нэрлэсэн (үүнээс 2,944 мянга нь Беларусь, 756 мянга нь оросууд); гэртээ ярьдаг хэлийг 6673 мянган хүн орос хэлээр нэрлэсэн (үүний 5552 мянга нь белорус, 758 мянган орос хүн); 1305 мянган хүн чөлөөтэй ярьдаг орос хэлийг өөр хэлээр нэрлэсэн байна. Киргиз улсад 2009 оны хүн амын тооллогоор 482 мянган хүн төрөлх хэлээрээ орос хэлээр ярьдаг байсан бол 2,109 мянган хүн орос хэлийг харилцааны хоёрдогч хэл болгон ашиглаж, нийтдээ 2592 мянган хүн буюу тус улсын хүн амын 48 хувь нь байжээ. 2004 оны хүн амын тооллогын үеэр Молдавын 201 мянган орос үндэстний 97.2 хувь нь, 282 мянган Украины 31.8 хувь нь, 147 мянган гагаузын 5.8 хувь нь, 2.565 мянган хүн амын 2.5 хувь нь Молдавчуудаа орос хэл гэж нэрлэжээ. Молдавын нийт хүн амын 3383 мянган хүн амын 16.0 хувь нь орос хэлийг өдөр тутмын харилцааны хэл гэж нэрлэжээ. Латви улсад 2011 оны хүн амын тооллогын дүнгээр 699 мянган хүн орос хэлийг өдөр тутмын харилцааны хэл гэж нэрлэсэний 460 мянга нь орос, 90 мянга нь латви, 54 мянга нь беларусчууд байжээ.
| А а | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё |
| Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Л л | М м |
| Н н | О о | П п | Р р | С с | Т т | У у |
| Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ |
| Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
ХолбооһонПравить
- Справочно-информационный портал «Русский язык». Возможна проверка слов по различным онлайн-словарям (ород)
- Самая крупная русскоязычная электронная библиотека (ород)
- Cайт о древнерусской литературе (ород)
- Русскiй поискъ — Поисковая система, поддерживающая дореволюционное правописание (ород)
- «Основные правила грамматики русского языка» (ород)
- Архивы форума «Говорим по-русски», большая коллекция словарей для скачивания (ород)
- Институт русского языка РАН имени В. В. Виноградова (ород)
- Федеральный закон «О государственном языке Российской Федерации» (ород)
- «Инструкции: русский под Windows и в Интернете» — русские шрифты, фонетическая, транслитерационная русская клавиатура, виртуальная русская клавиатура, настройка e-mail… (ород)
- Насущные вопросы русского правописания (ород)
|
Энэ богони үгүүлэлые утадхажа болоно. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо Википеэдидэ туһалаарай. |
- ↑ How do you say that in Russian?. Expert (2006). 2008-02-26 үдэртэ хандаһан.
- ↑ Article 68. Constitution of the Russian Federation
- ↑ Article 17. Constitution of the Republic of Belarus
- ↑ Article 7. Constitution of the Republic of Kazakhstan
- ↑ (ород) Статья 10. Конституция Кыргызской Республики
- ↑ Russian Language Institute. Ruslang.ru. 2010-05-16 үдэртэ хандаһан.