Коми
Бүгэдэ Найрамдаха Коми Улас (ород: Республика Коми; коми: Коми Республика), заримдаа тобшоор Коми,[1], гээшэ Оросой холбоото уласай нэгэ нютаг можо болохо улас[2] юм. Хойто Ураалда, Баруун Хойто холбооной тойрог болон Хойто эдэй засагай бүһэдэ багтана. Ниислэл хото — Сыктывкар.
| Оросой холбоото уласай нютаг можо
Коми Улас
Республика Коми Коми Республика
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
_-_Komi.svg)
1921 оной 8 һарын 22-до Коми (Зырян) автономито можоор байгуулагдаба. 1936 оной 12 һарын 5 хойшо — Коми АССР болобо. 1991 оной 5 һарын 24 РСФСР-эй бүридэл соохи Зүблэлтэ Социалис Коми Улас болоо. 1993 оной 1 һарын 12-һоо хойшоо — Коми Улас.
Газар зүй
ЗаһахаУраалай шэлэ нюруугай баруун талада, Зүүн Европын тэгшэ газарай зүүн хойто хэһэгтэ оршоно.
Нютаг дэбисхэрынь 415 900 км² хэмжээтэйһээ 70 үлүү процент тайга, 15 оршом процент намаг юм. Ураалай нюруугай хойто хэһэгэй 32 800 км²талмайе эзэлэн оршохо тундра Европын эгээн томо эртын ой болоод ЮНЕСКО-гой дэлхэй үбдэ бүридхэгдэһэн байдаг.
Хойто талаараа Ненецэй автономито тойрог, зүүн талаараа Ямал-Ненецэй автономито тойрог, Ханты-Мансиин автономито тойрог, Свердловскын можо, урда талаараа Пермиин хизаар, Кировой можо, баруун талаараа Архангельскын можотой хилэлнэ.
Печора мүрэн, Вычегда гол (Хойто Двина голой шудхалнууд тус нютаг можоор урдана.
Байгаалтиин баялиг
ЗаһахаТус нютаг можын нютаг дэбисхэртэ шулуун нүүрһэн, газарай тоһон, байгаалиин хии, алтан, алмаазай ордо газарнууд бии.
Уларил
Заһаха- 1 һарын дундажа температура нютагай урда хэһэгээр −17℃, хойто хэһэгээр −20℃.
- 7 һарын дундажа температура нютагай урда хэһэгээр +15℃, хойто хэһэгээр +11℃.
- Жэлэй шииг нойтоной дундажа хэмжээ 625 мм.
Сагай бүһэ
Заһаха
Коми Улас Москвагай сагай бүһэдэ байрлана. UTC-һаа +3:00 шэлжэлтэтэй. Оросто MSK гэжэ тэмдэглэгдэнэ.
Хүн зон
ЗаһахаХүн зониинь 2016 оной Оросой Госкомстатай мэдээгээр 856 831 байгаа. 2010 оной тоололгын мэдээгээр 901 189 байһанһаа ородууд 65,1 % тухай, угро-фин изагуурай коми-зырянууд 23,7 тухай процентые эзэлнэ. Мүн украиншууд (4,2 %), татарнууд (1,3 %), беларусууд (1,0 %), германшууд (0,6 %) ажаһууна. Ниитэ 381,626 үрхэтэй. Хүн зоной нягта һиирэг — 2.44 хүн/км². Албан ёһоной хэлэнүүдынь коми хэлэн ба ород хэлэн. Ажаһуугшадай ехэнхинь үнэн алдартанай шажан шүтэнэ.
Хүн зоной яһатан зүй:
| 1926 оной тоололго | 1939 оной тоололго | 1959 оной тоололго | 1970 оной тоололго | 1979 оной тоололго | 1989 оной тоололго | 2002 оной тоололго | 2010 оной тоололго[3] | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ород | 13 731 (6,6 %) | 70 226 (22,0 %) | 389 995 (48,4 %) | 512 203 (53,1 %) | 629 523 (56,7 %) | 721 780 (57,7 %) | 607 021 (59,6 %) | 555 963 (65,1 %) |
| Коми | 191 245 (92,2 %) | 231 301 (72,5 %) | 245 074 (30,4 %) | 276 178 (28,6 %) | 280 798 (25,3 %) | 291 542 (23,3 %) | 256 464 (25,2 %) | 202 348 (23,7 %) |
| Украин | 34 (0,0 %) | 6010 (1,9 %) | 80 132 (9,9 %) | 82 955 (8,6 %) | 94 154 (8,5 %) | 104 170 (8,3 %) | 62 115 (6,1 %) | 36 082 (4,2 %) |
| Татар | 32 (0,0 %) | 709 (0,2 %) | 8459 (1,0 %) | 11 906 (1,5 %) | 17 836 (1,6 %) | 25 980 (2,1 %) | 15 680 (1,5 %) | 10 779 (1,3 %) |
| Белорус | 11 (0,0 %) | 3323 (1,0 %) | 22 339 (2,8 %) | 24 706 (3,1 %) | 24 763 (2,2 %) | 26 730 (2,1 %) | 15 212 (1,5 %) | 8859 (1,0 %) |
| Герман | 15 (0,0 %) | 2617 (0,8 %) | 19 805 (2,5 %) | 14 647 (1,8 %) | 13 339 (1,2 %) | 12 866 (1,0 %) | 9246 (0,9 %) | 5441 (0,6 %) |
| Бусад | 2246 (1,1 %) | 4810 (1,5 %) | 40 395 (5,0 %) | 42 207 (4,4 %) | 49 948 (4,5 %) | 67 779 (5,4 %) | 52 936 (5,2 %) | 34 831 (2,7 %)[4] |
Холбооһон
Заһаха
Энэ хуудаһан Коми гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.
- ↑ Komi
- ↑ Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2
- ↑ Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года
- ↑ Тэрэнэй гадна 46 886 хүнэй яһатан тодорхойгүй