Армени

(Армен-һээ шэлжэн эльгээгдэбэ)

Үбэр Кавказ дахи бүрэн эрхэтэ гурбан уласай арай жаахан болоод урда талынхинь Армени (армянаар Հայաստան Hayastan) юм. Албан ёһоор Бүгэдэ Найрамдаха Армени Улас (армянаар Հայաստանի Հանրապետություն Hayastani Hanrapetut’yun) гэнэ. Угиинь Баруун Азиинхи, арай өөрөөр бодобол Зүүн Европынхи гэжэ баһа хэлэжэ болоно.[5] Азербайджан, Гүрж, Азербайджанай таһархай нютаг Нахчыван, Турк, Ирантай хилэ залгадаг. Азербайджанһаа дайнаар булааһан Уулын Карабахтайгаа баһа хилэлжэ байгаа.

Бүгэдэ Найрамдаха Армени Улас
Հայաստանի Հանրապետություն (армени)
Түрын туг Түрын һүлдэ
Түрын дуулалай нэрэ:
арм. Մեր Հայրենիք
Мэр Айрэник, «Манай эхэ орон»

Армениин байгаа газар
Армениин байгаа газар һуури байра
Армениин байгаа газар
Ниислэл Ереван
Албан хэлэн Армени хэлэн
Арад түмэн  97.9% - Армен
1.3% - Езиди
0.5% - Ород
0.3% - бусад
Түрэ засаг Бүгэдэ найрамдаха засагтай арадшалал
 -  Юрэнхылэгшэ Армен Саргсян
 -  Юрэнхы сайд Никол Пашинян
Байгуулха
 -  Ерванда улас МТҮ 560 он 
 -  Ехэ Армени улас МТҮ 190 он 
 -  Зүблэлтэ Холбооһоо сүлөөрэлгэ 1990 оной 8 һарын 23 
Дэбиcхэр газар
 -  Бүхэлидөө 29,793 км2 
 -  Уһанай процент (%) 4.71 %
Хүн зон
 -  Тоосоо (2011) 3,009,800[1] (89)
 -  Хүн зоной нягтарал 108.4 хүн/км2 
ДНБ (ХАШТ) 2010 оной тоосоо
 -  Бүгэдэ $16.858 тэрбум[2] 
 -  Нэгэ хүндэ $5,110[2] 
ДНБ (Нэрлэһэн) 2010 оной тоосоо
 -  Бүгэдэ $9.389 тэрбум[2] 
 -  Нэгэ хүндэ $6,846[2] 
ОТББЭ (2006) 37[3] (дундажа
ХХИ (2010) Increase 0.695[4] (һайн) (76)
Мүнгэн тэмдэгтэ [[Армени драм]] (AMD)
Сагай бүһэ Армениин саг (НЗНЦ+4)
Интернет домэйн .am
Телефоной код +374

Армениин 29,743 км² (дэлхэйн 141-р том) газар нютаг юрэнхыдөө уулархаг. Нютагай хамагай үндэр сэгиинь Арагац (4,095 м) уулын орой, хамагай намиинь Дэбэд голой хүндэйдэ (380 м)[6] байна гэжэ тоосогдоһон. Севан (940 км²) гэхэ ганса томо нууртай.

Одоогой Армениин нютагта эртэ дээрэ үедэ Ехэ Армени улас мандажа байгаа. Армени бол Европо гаралтай үндэһэтэн юм. XIX зуунай эхиндэ хүшэрхэг Хаанта Ородой мэдэлдэ ороһон юм. 1918-1920 оной хоорондо богони хугасаанда "Бүгэдэ Найрамдаха Арадшалаһан Армени Улас" нэрээр тусгаар тогтоножо байгаад Зүблэлтэ Холбоодо нэгэдхэгдэжэ "Зүблэлтэ Социалист Бүгэдэ Найрамдаха Армени Улас" болоһон. 1991 ондо Зүблэлтэ Холбоо албан ёһоор бутрахад мүнөөнэй тусгаар тогтонолоо олобо.

Орон нютаг

Заһаха

Нэгэдэмэл түрын байгууламжатай Армени уласай нютаг дэбисхэр 10 аймаг (մարզ, «марз»), аймагһаа гадуур 1 хото (Ереван) боложо хубаагдана. Нэгэ аймагта дундажаар 2.8 мянган км² газар, 21 түмэн хүн ноогдожо байна.[7] Задалан харабал аймагууд дотороо 915 баг (һуурин, «хамаянк») болоно.

Д/д Нютагай нэрэ армени бэшэг Талбай, км² Хүн зон
1 Арагацотн Արագածոտնի 2755 141,800
2 Арарат Արարատի 2003 279,200
3 Армавир Արմավիրի 1241 284,500
4 Вайоцзор Վայոց Ձորի 2406 55,800
5 Гехаркуник Գեղարքունիքի 3655 241,600
6 Котайк Կոտայքի 2100 280,900
7 Лори Լոռու 3791 281,600
8 Сюник Սյունիքի 4505 152,800
9 Тавуш Տավուշի 3120 134,400
10 Ширак Շիրակի 2679 281,500
11 Ереван Երևան 227 1,119,000

Хото һуури

Заһаха
 
Ереван хото
Дэс дугаар Хотын нэрэ Хүн зоной тоо [8]
1 Ереван 1,245,700
2 Гюмри 146,400
3 Ванадзор 104,800
4 Вагаршапат 57,300
5 Раздан 52,900
6 Абовян 46,000
7 Капан 45,500
8 Армавир 33,600

Аймагууд

Заһаха
 
Ванадзор хото

Фотогалерея

Заһаха

Холбооһон

Заһаха

Зүүлтэ

Заһаха
  1. Հայաստանի Հանրապետության Ազգային վիճակագրության ծառայություն: Հայաստանի Հանրապետության մշտական բնակչության թվաքանակը 2014 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ — yoxlanılıb: 1.8.2014
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Armenia. International Monetary Fund. 2010-04-12 үдэртэ хандаһан.
  3. Distribution of family income – Gini index. The World Factbook. CIA. the original on 2009-05-13 үдэрһөө архивлагдаһан. 2009-09-01 үдэртэ хандаһан.
  4. Human Development Report 2010. United Nations (2010). 5 November 2010 үдэртэ хандаһан.
  5. Armenia may be considered to be in Asia and/or Europe. The UN classification of world regions places Armenia in Western Asia; the CIA World Factbook Armenia. The World Factbook. CIA. the original on 10 October 2010 үдэрһөө архивлагдаһан. 2 September 2010 үдэртэ хандаһан. Armenia. National Geographic. and Armenia. Encyclopædia Britannica. also place Armenia in Asia. Conversely, some sources place Armenia in Europe such as Oxford Reference Online Homepage. Oxford Reference Online. 2 September 2010 үдэртэ хандаһан. and Europe. Worldatlas. the original on 15 August 2010 үдэрһөө архивлагдаһан. 2 September 2010 үдэртэ хандаһан.Загбар:Verify credibility
  6. TravelClub :: Природа и климат Армении, география, горы, долины, ущелья, реки и озера. the original on 2010-04-05 үдэрһөө архивлагдаһан. 2014-02-12 үдэртэ хандаһан.
  7. Национальная Статистическая Служба Республики Армения The World Factbook. Central Intelligence Agency (CIA). Retrieved 2012-12-14
  8. World Gazetteer online