Антон Чехов

Антон Павлович Чехов — Ород богони үгүүлэлгэ болон зүжэгэй зохёолшо байба.

Антон Чехов
Антон Павлович Чехов
Ажал үйлэ:	зүжэгэй зохёолшо, уран зохёолшо
Түрэһэн үдэр:	17 (29) 1 һарын 1860 оной
Түрэһэн газар:	Таганрог, Россиин эзэнтэ гүрэн
Эрхэтэнэй харьяалал:	Ородой эзэнтэ улас
Наһа бараһан үдэр:	1904 оной 7 һарын 15(1904-07-15) (44 наһатай)
Наһа бараһан газар:	Баденвейлер, Германиин эзэнтэ гүрэн
Шагнал:	Грибоедовой шагнал (1901), Эрдэмэй академиин Пушкиниин шагнал (1888)
Гарай үзэг:

Намтар

Тэрэ урда Россиин Таганрог хотодо 1860 оной 1 һарын 29-ндэ түрэһэн. Тэрэнэй хүгшэн аба Егорынь газарай эзэн тайжын хамжалга байһан болобошье газарай хүлһэнөө түлэжэ сүлөөтэ арад болоһон байна. Аба Павелынь Таганрогто худалдаанай мухалаг ажаллуулжа байба. Эхэһээ 4-үүлээ ба айлай гурбадахи хүбүүн юм.

1876 ондо худалдаанай мухалагынь дампууржа, гэр бүлээрээ һүнеэр зугтан Москва ороһон байна. 1879 ондо дунда һургууляа түгэсэжэ, Москвагай Ехэ Һургуулиин Анагааха ухаанай ангида элсээд оробо. Энэ үеһөөл Антоша Чехонте гэхэ нюуса нэрэ ашаглан богони хошин үгүүлэлнүүд бэшэжэ сэтгүүлдэ хэблүүлжэ эхилбэ. 1884 ондо һургууляа дүүргэжэ эмшын эрхэеэ абаба. Чехов хошон үгүүлэл бэшэжэ эхилһэниинь амидархын эрхэдэ хэжэ байһан зүйл байба. 1886 ондо тэрэнэй удха зохёолой амидаралдаа хубилалта хэхэ шалтагаан болоһон хүгшэн зохёолшо Дмитрий Грегоровичтой ушарба. Грегорович тэрэнэй удха зохёолой абьяасыень үнэлхын зэргэсээ, хошон зохёолдо зарсуулхада харамсалтай юм гэжэ байгаа. Энэһээ хойшо Чехов бүрин хэмжээнэй үгүүлэлгэ, зохёол бэшэхэ ажалдв шамдан оробо. «Аз жаргал» (Счастье, 1887), «Зэгсэн бишгүүр», «Сүл» (Степь, 1887), «Дэнлүү», зэргэ нэрэдэ гараһан бүтээлнүүдынь түрэн гараба. Мүн энэ үедэ бэшэһэн зохёолнуудтань Лев Толстойн һүүлшын үеын бүтээлнүүдһөө нүлөө абаһан зүйлнүүд ехэ байдаг.

1887 онд бэшэһэн түрүүшын зүжэгэй зохёол болохо «Иванов» 1888 ондо тайзанаа тоглогдожо, 1889 ондо Санкт-Петербургын Александрын драмын театрта дахин тогложо, тэрэндэ алдар хүндые асарба. Үргэлжэлнүүлэн тэтгэбэридэ гараһан хүгшэн профессор тухай бэшэһэн «Нуршуу яряа» зохёолдоо Чехов өөрынгөө амидаралай зорилго алдаһан үеын айдас, эргэлзээгээ тусган бэшэһэн гэдэг. 1890 ондо тэрэ тухайн үеын сүлэлгын газар байһан Сахалин арал руу аялжа, байгаалиин хатуу ширүүн, сүлэлгынхидэй амидаралые нюдээрээ үзэһэнээ «Сахалин арал» гэхэ аялалай тэмдэглэл болгон хэблүүлбэ. Энэ аялалаар тэрэнэй ниигэмые хараха үзэл бодолынь өөршэлэгдэжэ ехэдхэһэншье гэдэг. Дараа жэлынь Баруун Европо руу аялһан байна.

Һунгадаг зохёолнууд

1892 ондо Москваһаа 40 милиин зайда оршихо Мелихов гэхэ газарые худалдан абажа 1899 он хүрэтэр тэндээ амидаржа байгаа. 1896 ондо «Сахали» гэһэн зүжэг зохёолоо бэшэжэ Санкт-Петербургын Александрын драмын театрта тоглоһон болобошье амжалтагүй болоһоноороо Ородой драмын зүжэгэй түүхэдэ бэшэгдэбэ. Гэбэшье 2 жэлын дараа Москвагай драмын театрта дахин тогложо тэрэндэ дахин нэрэ алдарые баталжа үгэбэ.

1899 ондо Ялтада нүүгээд һуурижажа эндэ богони хэмжээнэй зохёол «Нохой дагуулһан эзэгтэй» (Дама с собачкой, 1899), мүн 1899 ондо Москвагай драмын театрта тоглоһон «Ваня нагаса» (Дядя Ваня, 1896), 1901 ондо анхалан үзэгшэдэй хүрэтэр болоһон «Эгэшэ дүү гурбан» (Три сестры, 1900) зэргэ зүжэг зохёолнуудаа туурбяа. Тэрэ «Эгэшэ дүү гурбан» зүжэгэй Машын дүрдэ тоглоһон Ольга Книппертэй 1901 оной 5 һарын 25-най үдэр хуримаа хэһэн. 1904 ондо хамагай һүүлшын зүжэг зохёол «Вишниин сэсэрлиг» (Вишнёвый сад, 1903) олоной хүрэтэр болоо.

Тэрэ 1904 оной 7 һарын 15-нда Германиин Баденвайлерай эмнэхэ аршаанда уушханай сүрьеэгэй уламһаа наһа бараа. Зүжэгэй зохёолшын богонихон амидаралдаа дүрбэн һунгадаг зохёол болон зохёолшо, шүүмжэлгшэдэй үндэр хүндэдхэлые хүлеэдэг олон олон богони үгүүлэлгые бэшэбэ. Чехов мүн эмшээр ажалладаг байба. Тэрэ нэгэнтээ: «Анагааха ухаан бол минии хуули ёһоной эхэнэр, харин удха зохёол бол нюуса амрагмни» гэжэ хэлээ.