Юрий Гагарин

Юрий Алексеевич Гагарин
	Юрий Алексеевич Гагарин
Ажал үйлэ:	сэрэгэй ниидэгшэ, замбуулинай ниидэгшэ
Түрэһэн үдэр:	1934 оной 3 һарын 9
Түрэһэн газар:	Клушино һуури,; Гжатиин аймаг,; Баруун можо, РСФСР, СССР
Эрхэтэнэй харьяалал:	Зүблэлтэ холбоото улас
Наһа бараһан үдэр:	1968 оной 3 һарын 27 (34 наһатай)
Наһа бараһан газар:	Киржач хажууда, Владимир можо, РСФСР, CССР
Гарай үзэг:

Юрий Алексеевич Гагарин (1934 оной 3 һарын 9 — 1968 оной 3 һарын 27) хадаа 1961 оной 4 һарын 12-то дэлхэй дээрэ анха түрүүн замбуулинай «Восток» гэжэ онгосоор бүмбэрсэг Дэлхэйе тойрон ниидээд, бэе мэндэ бусаһан хүн. Хүн түрэлтэнэй түүхэдэ замбуулинай дайда руу анха түрүүшынхиеэ ниидэһэн СССР-эй ниидэгшэ, сансарын ниидэгшэ.

Намтар

Залуу бага наһан

Юрий Алексеевич Гагарин 1934 оной 3 һарын 9-дэ Смоленскын можын Гжатска аймагай Клушино гэһэн бишыхан тосхондо түрэһэн юм. Эсэгэ эхэнь колхозой ажалшад байгаа. Юрий дээрээ хоёр ахатай, доороо нэгэ дүүтэй байгаа. Эдир залуу ябахаһаа хойшо Юрий Алексеевич Зүблэлтэ ороной пилот болохо гэжэ хүсэн зоридог байһан. Тэрэнэй бага һургуулиин арифметикын багшань армида ниидэгшэ боложо, дайнда оролсохоор ябаһан ушар тэрэнэй амидаралда томо нүлөө үзүүлһэн гэдэг. Метталургиин үйлэдбэридэ дадалгаар ажаллажа эхилһэн Гагарин ажалаа һайн хэжэ байһан тула Саратов хотын ажаүйлэдбэриин һургуулида һуралсуулхаар болобо. Авиацида ехэл дуратай байжа, түрүүшээр Саратовай агаарай клубта орожо, онгосоор ниидэжэ үзөө һэн. Гагарин ниидэгшэ болохоор зорижо, һүүлээрнь 1955 ондо Чкаловтахи (Оренбург) Агаарай сэрэгэй ниидэгшэдэй авиационно һургуулида һураһан байна. 1957 ондо Оренбургта танилсаһан Валентина Голичева гэһэн басагатай гэрлэбэ. Һургуулияа амжалтатайгаар дүүргээд, 1957 онһоо хойшо тэрэ хадаа Мурмансктахи Улаан тугта Хойто зүгэй флодой истребительнэ авиациин частьнуудта алба хэһэн юм.

Замбуулиниие эзэмдэхэ аян

1960-аад ондо замбуулинай шудалал эршэмтэй хүгжэжэ, замбуулинай ниидхэшэдые һунган шалгаруулхада Гагарин 20 хүнтэй хамта нэрэ дэбжэбэ. Иимэ тэрэ бусад нүхэдтэйгөө хамта замбуулинай ниидэгшэ болохоор бэлэдхэл һуралга хэжэ эхилһэн юм.

Хурса бэлигтэй, эрэлхэг зоригтой ниидэгшэдэй нэгэн байһан тула Ю. А. Гагзрин космонавтнуудай отрядта оруулагдаһан байгаа. Эндэ тэрэнэй айхабтар һүбэлгэн бэрхэ шэнжэ шанарынь эгээл эли тодоор харагдаа һэн. Олониитын үмэнэ дүүргэхэ уялгаяа һайн ойлгодог, ажалдаа айхабтар дуратай ба оролдосотой нэтэрүү, урма зоригтой ба һүбэлгэн бэрхэ байһан тула Юрий Гагарин богонихон болзор соо замбуулинай орёо оньһон техникые хүсэд һайнаар шудалһан, тусхай бэлэдхэлэй, ннидэлгын ба парашюдаар буулгын үргэн ехэ программые амжалтатайгаар дүүргэһэн байна.

Хүн түрэлтэнэй түүхэдэ замбуулинай дайда руу анха түрүүн ниидэхэ этигэл найдабари имагтал тэрээндэ СССР үзүүлһэн байгаа. Иигээд дэлхэйдэ анха удаа хүн һуулгаһан замбуулинай хүлэг хөөргэхэ боломогсо Гагарин болон Герман Титов хоёр тунажа үлдэн, эсэстэнь Юрий һунгагдаба.

Замбуулинай дайда руу ниидэһэн

«Восток» ракетын буулгабари, ВДНХ, Москва

1961 оной 4 һарын 12.Тоблоһон үдэр боложо, Гагарин Восток3KA-2 (Восток-1 гэжэ алдаршаһан) хүлэгөөр хүн түрэлхитэнэй дундаһаа түрүүшынхиеэ сансарта ниидэһэн бэлэй. Тус ниидэлгын үеэр хэрэглэгдэһэн кодынь «хуша» гэһэн үгэ (Кедр) байба. Восток хүлэг дэлхэйн татаха хүсэнһөө гаража, сансарта 1 саг 48 минута оршом байһан болоод дэлхэйе нэгэ тойроһон байна.

Ниидэлгын үеэр Гагарин ТАСС агентлиг тэрэниие ахамадһаа хушууша боложо соло ахиһан тухай нэбтэрүүлжэ байхые соносоһон гэдэг. Энэнь тэрэниие амида эрьежэ ерэхэгүй байха гээд засагай газарай холбогдохо албан тушаалтанууд таамаглажа байһанһаа үүдэлтэй байгаа. Ушарынь Восток хүлэгынь агаар мандалда бусажа ороод, 7000 метрын үндэрһөө ниидэжэ һуудалтайнь гарган, шүхэрөөр буулгаха гэһэн аюултай заршамтай байгаа.

Эхэ дэлхэйдээ хүлэ табимагса Гагарин алдар хүндээр булуулһан юм. Никита Хрущёвтай уулзаха үеэрээ тэрээр Коммунист намай һүр хүшые бахдан магтажа, Зүблэлтын коммунист дэглэмын үзэл һуртэлын нэгэ зэбсэг боложо байлаа. Гагарин дэлхэйн олон хото, уласаар айлшилжа, хүндэтэ иргэн боложо байба.

Сансарын баатар, гэнтын үхэл

Гэнтын алдар хүндэдэ умбаһан Гагаринай сэдьхэл һанаа тогтоборигүйтэжэ, архинда ороо һэн. Ю. А. Гагарин ниитэ улас түрын ехэхэн хүдэлмэри ябуулдаг, дүлэтэ пропагандист байһан, дэлхэйн олохон оронуудай хэдэн зуугаад мянган хүнүүдтэй уулзажа, СССР тухай замбуулинай дайдые шэнжэлхэ талаар зүблэлтэ арадай амжалан туйлалтанууд тухай үнэн сэхэ үгэнүүдые дамжуулан хэлэдэг байгаа.

Юрий Гагарин 1962 ондо СССР-эй арадай хуралай депутатаар һунгагдаһан юм. Гагарин замбуулинһаа эрьежэ ерэһэнэйнгээ һүүлээр Ододой хотохондо һууришажа, замбуулингай хүлэг зохёон бүтээхэ түсэбдэ оролсожо байба.

1968 оной 3 һарын 27-до сэрэгэй ниидэгшээр туршалга хэжэ ниидэхэ үедөө СССР-эй космонавт МиГ-15УТИ онгостойгоо унажа, Юрий Алексеевич Гагарин саг бусаар наһа бараһан юм. Оһолой шалтагаан тодорхой болоогүй болоод 1986 ондо дэлгэгдэһэн баримтаһаа үзэбэл тэрэ хабида ниидэжэ байһан Су-11 онгосын үндэр хурданһаа боложо үүсэһэн агаарай урасхалда орожо ударидалагаяа алдан унаһан гэһэн таамаглал хэбэ.

2005 ондо оһолой талаархи шэнэ дүгнэлтэ гаража, онгосын агааржуулагшань эбдэрһэн гү, али үмэнэхи ниидэгшын алдаанһаа онгорхой орхигдоһонһоо болоод хүшэлтүрэгшэ алдагдаһан гээд тайлбарилаа һэн.

Галерей

Мүн үзэхэ

Энэ хуудаһан Юрий Гагарин гэһэн Викимедиа сангай ангилал холбооһотой.

Гаданай холбооһон

Yuri Gagarin Life, Flights, and Secrets! Архивировалһан 29 юһэ һара 2007 оной.
Гагарин "Сансарт хүрэх зам" номын цахим хувилбар "Дорога в космос" (орос хэлээр)

↑ ^1,0 ^1,1 Гагарин Юрий Алексеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 5 : Вешин — Газли. — С. 623.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 Энциклопедия Брокгауз
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>
↑ ^7,0 ^7,1 GeneaStar
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q98769076"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3100478"></a>
↑ ^8,0 ^8,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3407324"></a>
↑ ^9,0 ^9,1 Архив изобразительного искусства — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>
↑ ^10,0 ^10,1 Munzinger Personen
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189"_data-entity-id="Q17378135">Гагарин_Юрий_Алексеевич_//_[[:ru:Большая_советская_энциклопедия_(третье_издание)|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:ru:Прохоров,_Александр_Михайлович|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохорова]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Советская_энциклопедия]],_1971._—_Т.&nbsp;5_:_Вешин_—_Газли._—_С.&nbsp;623.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 Гагарин Юрий Алексеевич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1971. — Т. 5 : Вешин — Газли. — С. 623.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q83552"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q7094076_citetype_Q27031827_citetype_Q595971"_data-entity-id="Q19938912"><i_class="wef_low_priority_links">[[:fr:Bibliothèque_nationale_de_France|Bibliothèque_nationale_de_France]]</i>_идентификатор_BNF:_اوپن_ڈیٹا_پلیٹ_فارم,_платформа_відкритих_даних,_платформа_открытых_данных,_plateforme_de_données_ouvertes,_piattaforma_di_dati_aperti,_Opendata-Plattform,_otevřená_data_platforma,_åben-data-platform,_տվյալների_բաց_շտեմարան,_platforma_za_odprte_podatke,_plataforma_de_datos_abierta,_plataforma_de_dados_aberta,_платформа_адкрытых_даных,_платформа_на_отворените_данни,_platforma_otwartych_danych,_ашық_деректер_платформасы,_ачык_маалыматтарды_платформа,_açıq_məlumat_platforması,_ochiq_ma'lumotlar_platforma,_açık_verilerin_platformu,_платформа_отвореног_података,_platforma_otvorenih_podataka,_platforma_otvorenog_podataka,_platforma_otvorených_údajov,_πλατφόρμα_ανοικτών_δεδομένων,_platformu_atklātā_datu,_platforma_atvira_duomenų,_platvormi_avatud_andmete,_] 2,0 ^2,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q19938912"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q54837"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q193563"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q1414426"_data-entity-id="Q15706812">filmportal.de<span_class="wef_low_priority_links">_—_2005.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 filmportal.de — 2005.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q15706812"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q13136"_data-entity-id="Q237227">[https://brockhaus.de/ecs/julex/article/gagarin-juri-alexejewitsch_Энциклопедия_Брокгауз]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 Энциклопедия Брокгауз
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344"_data-entity-id="Q2664168">[http://www.enciclopedia.cat/enciclop%C3%A8dies/gran-enciclop%C3%A8dia-catalana/EC-GEC-0028646.xml_Gran_Enciclopèdia_Catalana]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:ca:Grup_Enciclopèdia|Grup_Enciclopèdia]],_1968.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q18696256"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2664168"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q33270324"_data-entity-id="Q98769076">GeneaStar<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q98769076"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3100478"></a></div>-7] 7,0 ^7,1 GeneaStar
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q98769076"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3100478"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q615699"_data-entity-id="Q3407324">[[:hr:Opća_i_nacionalna_enciklopedija|Proleksis_enciklopedija]],_[[:hr:Opća_i_nacionalna_enciklopedija|Opća_i_nacionalna_enciklopedija]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2009.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3407324"></a></div>-8] 8,0 ^8,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3407324"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q48204_citetype_Q166118"_data-entity-id="Q10855166">[https://cs.isabart.org/person/78928_Архив_изобразительного_искусства]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2003.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a></div>-9] 9,0 ^9,1 Архив изобразительного искусства — 2003.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10855166"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q36570165"_data-entity-id="Q107343683">Munzinger_Personen<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683"></a></div>-10] 10,0 ^10,1 Munzinger Personen
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q107343683"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]