Африка

түби газар
(Африк-һээ шэлжэн эльгээгдэбэ)

Африка али Хара континент, Латин хэлэнһээ Africa — дэлхэйн тибэ болоно. Дэлхэйн хоёрдохи тибэ талмайгаараа болоно (Евразиин һүүлдэ). Ехэнхидээ Зүүн хахад бумбэрсэгтэ һууна. Тэгэндэнь Экватор зурлаа гарана. Хоёр талаһаа 2 тэнгисэй уһаар угаагдана: Энэтхэг тэнгис — зүүн талынь, Атлантик тэнгис — баруун талынь, мүн Газар дундын далайгаар хойто талаһаа эрьеэ угаана, зүүн-хойноһоо Улаан далай дабһатай уһаараа Африка норгоодог. Африкын талмай 29,2 млн модо², хажуугаархи аралнуудтай — 30,3 млн модо², мүн, тиигээд бүгэдэ дэлхэйн талмай 6 % хушана, ба дэлхэйн хатуу газарай 20,4 % хушана. Африкын талмай дээрэ 54 улас гүрэнүүд һуудаг юм, 5 зүбшөөгдөөгүй уласууд ба 5 ондоо гүрэнэй эзэнтэ дооро (аралай) газарнууд.

Нэрэ Заһаха

  • Хоёрдохи нэрэнь — Хара континент.
  • Латин хэлэнһээ Africa «хүрэдэггүй» гэжэ буряад хэлэн дээрэ оршуулажа болохо.

Уласууд Заһаха

 
Африкийн бүсчлэл:
 
 
 
 
Сансараас авсан зураг
 
Улас ороны нэрэ, далбаа Нутаг дэвсгэр
(км²)
Хүн зон
(2009 оны тооцоо) except where noted
Нягтшил
(км²)
Ниислэл
Дорно Африк: 6,384,904 316,053,651 49.5
  Бурунди 27,830 8,988,091 322.9 Бужумбура
  Коморын арлууд 2,170 752,438 346.7 Морони
  Джибути 23,000 516,055 22.4 Джибути хото
  Эритрей 121,320 5,647,168 46.5 Асмара
  Этиоп 1,127,127 85,237,338 75.6 Аддис-Абеба
  Кени 582,650 39,002,772[1] 66.0 Найроби
  Мадагаскар 587,040 20,653,556 35.1 Антананариву
  Малави 118,480 14,268,711 120.4 Лилонгве
  Маврикий 2,040 1,284,264[1] 629.5 Порт-Луи
Загбар:Country data Mayotte Майотта (Франц) 374 223,765 489.7 Мамудзу
  Мозамбик 801,590 21,669,278 27.0 Мапуту
Загбар:Country data Réunion Реюньон (Франц) 2,512 743,981(2002) 296.2 Сен-Дени
  Руанда 26,338 10,473,282 397.6 Кигали
  Сейшелийн арлууд 455 87,476 192.2 Виктори
  Сомали 637,657 9,832,017 15.4 Могадишо
  Танзани 945,087 41,048,532 43.3 Додома
  Уганда 236,040 32,369,558 137.1 Кампала
  Замби 752,614 11,862,740 15.7 Лусака
  Зимбабве 390,580 11,392,629[1] 29.1 Хараре
Төв Африк: 6,613,253 121,585,754 18.4
  Ангол 1,246,700 12,799,293 10.3 Луанда
  Камерун 475,440 18,879,301 39.7 Яунде
  Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс 622,984 4,511,488 7.2 Банги
  Чад 1,284,000 10,329,208 8.0 Нджамена
Загбар:Country data Republic of the Congo Конго 342,000 4,012,809 11.7 Браззавилл
  Бүгд Найрамдах Конго Ард Улс 2,345,410 68,692,542 29.2 Киншаса
  Экваторын Гвиней 28,051 633,441 22.6 Малабо
  Габон 267,667 1,514,993 5.6 Либревилл
  Сан-Томе ба Принсипи 1,001 212,679 212.4 Сан-Томе
Умар Африк: 8,533,021 211,087,622 24.7
  Алжир 2,381,740 34,178,188 14.3 Алжир
  Египет 1,001,450 83,082,869 82.9 Кайро
  Ливи 1,759,540 6,310,434 3.6 Триполи
  Марокко 446,550 34,859,364 78.0 Рабат
  Судан 2,505,810 41,087,825 16.4 Хартум
  Тунис 163,610 10,486,339 64.1 Тунис
Загбар:Country data Western Sahara Баруун Сахар[2] 266,000 405,210 1.5 Эль-Аюн
Хойд Африк дахь Испани болон Португалын нутаг дэвсгэр:
Загбар:Country data Canary Islands Канарын арлууд (Испани)[3] 7,492 1,694,477(2001) 226.2 Лас-Пальмас,
Санта-Крус-де-Тенерифе
Загбар:Country data Ceuta Ceuta (Испани)[4] 20 71,505(2001) 3,575.2
Загбар:Country data Madeira Madeira Islands (Португал)[5] 797 245,000(2001) 307.4 Фуншал
Загбар:Country data Melilla Мелилла (Испани)[6] 12 66,411(2001) 5,534.2
Өмнө Африк: 2,693,418 56,406,762 20.9
  Ботсвана 600,370 1,990,876 3.3 Габороне
  Эсватини 17,363 1,123,913 64.7 Мбабане
  Лесотын Вант Улс 30,355 2,130,819 70.2 Масеру
  Намиби 825,418 2,108,665 2.6 Виндхук
  Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс 1,219,912 49,052,489 40.2 Блумфонтейн, Кейптаун, Претори[7]
Өрнө Африк: 6,144,013 296,186,492 48.2
  Бенин 112,620 8,791,832 78.0 Порто-Ново
  Буркино-Фасо 274,200 15,746,232 57.4 Уагадугу
  Кейп Верде 4,033 429,474 107.3 Прайа
  Кот д'Ивуар 322,460 20,617,068 63.9 Абиджан,[8] Ямусукро
  Гамби 11,300 1,782,893 157.7 Банжул
  Гана 239,460 23,832,495 99.5 Аккра
  Гвиней 245,857 10,057,975 40.9 Конакри
  Гвиней-Бисау 36,120 1,533,964 42.5 Бисау
  Либери 111,370 3,441,790 30.9 Монровиа
  Мали 1,240,000 12,666,987 10.2 Бамако
  Мавритан 1,030,700 3,129,486 3.0 Нуакшот
  Нигер 1,267,000 15,306,252 12.1 Ниамей
  Нигери 923,768 149,229,090 161.5 Абужа
Загбар:Country data Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha Сент Хелена, Тристан да Кунья (Нэгдсэн Вант Улс) 410 7,637 14.4 Жэймстаун
  Сенегал 196,190 13,711,597 69.9 Дакар
  Сьерра-Леоне 71,740 6,440,053 89.9 Фритаун
  Того 56,785 6,019,877 106.0 Ломе
Африк Нийт 30,368,609 1,001,320,281 33.0

Зүүлтэ Заһаха

  1. 1,0 1,1 1,2 Эшэ татахада гараһан алдуу: Неверный тег <ref>; для сносок uscen не указан текст
  2. НҮБ-ийн 46 гишүүн хүлээн зөвшөөрдөг боловч НҮБ-д элсүүлэгдэж байгаагүй, өмнөд хэсэг нь де факто Мароккогийн захиргаан доор байдаг 1 улс: Баруун Сахарын Сахравигийн Ардчилсан Араб Бүгд Найрамдах Улс
  3. The Spanish Canary Islands, of which Las Palmas de Gran Canaria are Santa Cruz de Tenerife are co-capitals, are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco and Western Sahara; population and area figures are for 2001.
  4. The Spanish exclave of Ceuta is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.
  5. The Portuguese Madeira Islands are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco; population and area figures are for 2001.
  6. The Spanish exclave of Melilla is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.
  7. Блумфонтейн шүүх , Кейптаун хууль тогтоох, Преториа гүйцэтгэх.
  8. Ямусукро нь албан ёсны нийслэл боловч, Абиджан нь де факто .
Африка
 Алжир · Ангола · Бенин · Ботсвана · Буркино-Фасо · Бурунди · Габон · Гамби · Гана · Гвиней · Гвиней-Бисау · Джибути · Египет · Замби · Зимбабве · Эсватини · Кабо-Верде · Камерун · Кени · Коморын арлууд · Конго · Ардчилсан Конго Улас · Кот д'Ивуар · Лесото · Либери · Ливи · Маврики · Мавритан · Мадагаскар · Малави · Мали · Марокко · Мозамбик · Намиби · Нигер · Нигери · Руанда · Сан-Томе ба Принсипи · Сейшелийн арлууд · Сенегал · Сомали · Судан · Сьерра-Леоне · Танзани · Того · Тунис · Түб Африкын Улас · Уганда · Урда Африкын Улас · Урда Судан · Чад · Экваторын Гвиней · Эритрей · Этиоп