Айя-София

Айя-София (грек: Ἁγία Σοφία, Ναός τῆς Ἁγίας τοῦ Θεοῦ Σοφίας; тур. Ayasofya) гээшэ Истанбулда байрладаг сүмэ, Византиин уран барилгын агуу дурасхал. 532-537 оной хоорондо Траллын Анфимий ба Милетын Исидор хоёрой бариһан байна.

1 — оролго; 2 — эзэн хаанай хаалга; 3 — уйладаг багана; 4 — алтарь — Михраб; 5 — Минбар; 6 — султанай һуудал; 7 — Омфалос («дэлхэйн хүйһэн»); 8 — Пергамһаа гантиг амһарта; a — Византиин үеын баптистери, I Мустафа султанай бунхан; b — II Селимэй минаредүүд

Византиин эзэнтэ гүрэнэй үедэ тус сүмэ Константинополиин түб хэһэгтэ эзэн хаанай ордоной хажууда байгаа. Мүнөө үедэ Истанбулай түүхын түбтэ, Султанахмет гэжэ дүүргэдэ байрлана. Османууд 1453 ондо Константинополиие эзэлһэнэй һүүлдэ Софиин сүмэ мечеть боложо, 1935 ондо музей болобо. 1985 ондо Айя-София Истанбулай ондоо дурасхалнуудай тоодо ЮНЕСКО-гой дэлхэйн үб баялигай жагсаалта соо оруулагдаба.

Парус дээрэ бариһан купол (31,4 метрын диаметртай) базиликын хубитай хахад-куполнуудай түбэгтэй системэгээр холбоогдоһон байна. Айя-Софи досоонь үнгэтэй гантигаар ба мозаикаар хэһэн байгаа, харин түрэгүүд тус мозаикануудые усадхажа һүйрэбэ.