Хэлэ шэнжэлэл

Хэлэ шэнжэлэл гү, али лингвистикэ болбол хэлэниие шэнжэлдэг эрдэм ухаан юм^[1]^[2]. Хэлые олон ондоо талаhаань шудалжа болохо. Хэлэ шэнжэлэлэй объект – хэлэнэй байгуулга, хэлэнэй үйлэ ажалалгаа, хэлэнэй түүхын хүгжэлтэ, хэлэнэй бүхы шэнжэ шанарнууд болон бүхы үүргэнүүд юм. Хэлэ шэнжэлэл хэлые бүхы хүмүүнлигэй шухала хэһэг юм гэжэ үзэдэг, ба хэлэнүүдые олон янзын тодорхой түүхын түхэлтэй болгодог.

Хэлэнэй эрдэмтэд заншалта ёһоороо хүнэй хэлые абяа ба удхын хоорондохи харилсан үйлэшэлэлые хаража шэнжэлдэг^[3], хэлэндэ нүлөөлдэг ниигэмэй, соёлой, түүхын, улас түрын элементнүүдые шэнжэлдэг, тэдэнэй нүлөөе хэлэнэй удха ба оршон байдалые тодорхойлходо хэрэглэжэ болоно.^[4] Хэлэнэй эрдэм ухаан хэд хэдэн дид һалбаринуудые хамарна.

Зарим хэлэ бэшэгэй эрдэмтэд хэлэн амитадтай харисуулхада хүнэй онсо илгаатай байһые эгээн ехээр һонирходог тула бүхы хэлэнүүдтэ адлирхуу юумые шэнжэлдэг. Нүгөөдүүлынь тодорхой хэлэн тухай, жэшээнь франци гү, али зулу хэлэн тухай, тэрэнэй бусад хэлэнүүдһээ ямар илгаатайб, али саг хугасаанай үнгэрхэдэ ямараар хубилһан тухай мэдэхэ дуратай байдаг. Зарим шэнжэлэгшэд ниигэм дотор хэлэн ямар илгаатайб, ниигэмэй бүлэгүүд, нүхэсэл гэхэ мэтэ юумэнүүд манай хөөрэлдэхэ аргада ямар нүлөө үзүүлдэг тухай баһал һанаагаа зободог.

Классическа эртын сагһаа 18-дахи зуун жэлэй эсэс хүрэтэр хэлэ шэнжэлэл логикоһоо үшөөл таһаржа үрдеэгүй байгаа, тэрэнэй сэдэб (тэрэ үеын логико болон гүн ухаанай нэгэ хуби) бодолые элирхэйлхэ нэгэдэһэн бүхы дэлхэйн арга гэжэ үзэдэг байгаа.

Зүүлтэ

↑ Crystal, David (1990). Linguistics. Penguin Books.
↑ Halliday, Michael A.K.; Jonathan Webster (2006). On Language and Linguistics. Continuum International Publishing Group. ISBN 0-8264-8824-2.
↑ Jakobson, Roman, 1896-1982. (1981). Six lectures on sound and meaning, 1st pbk. ed, Cambridge, Mass.: MIT Press. ISBN 0-262-60010-2. OCLC 10290031.
↑ John Benjamins Publishing (en). John Benjamins Publishing Catalog. 2020-03-24 үдэртэ хандаһан.

«Хэлэ шэнжэлэл» үгүүлэл хадаа Википедидэ заатагүй байха 1000 эгээн шухала үгүүлэлнүүдэй нэгэн юм. Энэниие дэлгэрэнгы болгожо туһалалсажа хайрлыт!

[1] Crystal, David (1990). Linguistics. Penguin Books.

[2] Halliday, Michael A.K.; Jonathan Webster (2006). On Language and Linguistics. Continuum International Publishing Group. ISBN 0-8264-8824-2.

[3] Jakobson, Roman, 1896-1982. (1981). Six lectures on sound and meaning, 1st pbk. ed, Cambridge, Mass.: MIT Press. ISBN 0-262-60010-2. OCLC 10290031.

[4] John Benjamins Publishing (en). John Benjamins Publishing Catalog. 2020-03-24 үдэртэ хандаһан.

[1]

[2]

[3]

[4]