Хадаг табилга

Хадаг табиха ёһон (ᠬᠠᠳᠠᠭ ᠲᠠᠯᠪᠢᠬᠤ ᠶᠣᠰᠤ) — басагыень эрижэ, мэдээ асаран ерэлгэ. Урдань хүбүүд басагадайнгаа гэр бүлэ бололгые эхэ эсэгэнь шиидхэдэг байгаа, тиихэдээ бэри болохо басаганайнгаа уг узуурые шэнжэлжэ үзэдэг һэн.

"Хадаг табилга". "Хори буряадай хурим түрэ" һубарил (1943). Сампилай Цэрэнжаб (1893-1953).

Буряад-Монгол хадаг табиха ёһон

Хадаг табихаяа хүбүүтэнэй зүгһөө хэлсэгдэһэн болзорто хэдэн хүнүүд эмээл морёор басагатай айлда зорижо ошодог бэлэй. Хадаг табигшадай түрүү боложо ерэһэн хүн гэртэ түрүүлэн opoһoop бурхандань мүргэжэ, адиста хүртөөд, хоёр гараа дэлгээжэ, амар мэндэеэ хэлсэдэг һэн. Тиихэдэнь басагата айл һуулгажа хүндэлхэ.

Басагатай айлайхи сайгаа аягалаад, сагаан эдеэн табагаа табин хүндэлжэ, һонин һорьмойгоо хөөрэлдэжэ байхадаа: «Айлшад, холо ойроһоо хайшаа ямар хэрэгээр зорижо ябанабта?» — гэжэ асууха. Тиихэдэнь хадаг табихаяа ерэһэн түрүү хүн һууһан зандаа:

«Танда ерэһэн ушарнай гэхэдэ:
Ганса сусал гал болохогүй,
Ганса хүн —хүн болохогүй гэдэг.
Уреэгээ морин болгожо,
Уриеэ хун болгожо,
Гал сусалаа нэгэдүүлэебди,
Ганса нэгэеэ хамтаруулаябди гэжэ,
Хадаг табихаяа ерээбди», — гэхэ.

Басаганай түрэлхид харюудань: «Зүб бэд даа», хэрбээ арсаа һaa: «Тэлеэ!» —гэдэг.

Тиигээд худын түрүү һyypиһaa бодожо, хадагаа, мүнгэтэйгөөр бурхандань табяад, гэртээ байһан зондо тэбхэр сай, мүнгэн бэлэг баридаг. Нэгэ-хоёр духаряа тогтоогоод, түрэ хуримайнгаа болзор, баса­ гаяа хургэжэ ошогшодой тоо гэхэ мэтые басаганай болон хүбүүнэй талынхид хамта зүбшэн тодорхойлдог. Тиигээд хадаг табихаяа ерэһэн хүнүүд нютагаа, гэртээ мордодог һэн.

Мүн үзэхэ

• Хурим түрэ
• Гэр бүлэ