Wikipedia

Людвиг ван Бетховен

Людвиг ван Бетховен (герман: Ludwig van Beethoven, 1770 оной 12 һарын 16 - 1827 оной 3 һарын 26) Германиин хүгжэмэй зохёолшо, пианист юм. Баруунай хүгжэмэй урлагэй һонгодог ба романтизмын үеын хоорондохо шэлжэлтэй үеын маша шухала хүн байһан болоод одоошье гэһэн хамагай нүлөө бүхэй, ниитэдэ таашагдаһан хүгжэмэй зохёолшодой нэгэ хэбээр байна.

Людвиг ван Бетховен
Ludwig van Beethoven
portrait
Ажал үйлэ:

хүгжэмэй зохёолшо, хүгжэмшэ, багша

Түрэһэн үдэр:

предп. 1770 оной 12 һарын 16(1770-12-16)[1][2][3][4][5][6][7]

Түрэһэн газар:

Бонн, Германи

Эрхэтэнэй харьяалал:

 Кёльнское курфюршество[d][8]
 Австриин эзэнтэ гүрэн[d][8]

Наһа бараһан үдэр:

1827 оной 3 һарын 26(1827-03-26)[9][10][1][11][2][3][12][4][13][14][6][15][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25][26][27][18][28][7] (56 наһатай)

Наһа бараһан газар:

Венэ, Австри

Һургалта:

Йозеф Һайдн, Иоханн Георг Альбрехтсбергер, Антонио Сальери

Ажал хэһэн саг:

классицизм → романтизм

Гарай үзэг:

Намтар

Заһаха

Залуу наһа

Заһаха
 
Залуу Бетховен

Хүгжэмэй суута зохёолшо Людвиг ван Бетховен Германиин Бонн хотодо түрөө. Абьяас бэлэгынь багаһаа тодорһон Бетховен 10 наһандаа даралтада хүгжэм, бадаралта бэшхүүрээр тоглодогоороо Бонн хотодо алдаршажа эхилээ һэн. 17 наһатайдаа Венэ хотодо ошожо хэдэнһээ мүрөөдһэн алдарта Вольфганг Амадей Моцартын хүгжэмдэхые сонсоһон түдыгүй дотоно танилсаһаниинь тэрээндэ асара ехэ урам зориг нэмээ. Хоёр ехэ хүнэй анханай ушарал Бетховенэй ерээдүйе түгэс тодорхойлжо үгэһэн юм. Гэбэшье энэ уулзалта түдэ удаһангүй Людвиг ван Бетховенэй эхэ наһа баража хүндэ гарза тохёолдоһон баһа амяа бодогшо эсэгэнь орон гэрээ орхижо одоһон тула Бетховенда хоёр дүүгээ асарша тэдхэхэ үүргэ ногдоһон байна. Эндэ Бетховен дууриин театрай эрэдүү хэлшээр ажалалжа сүлөө забандаа концертда хүгжэмдэжэ, хүгжэмэй хэшээл заадаг болобо.

Л.В.Бетховен хобор олододог амралтынхаа сагые үзэсхэлэнтэ байгаалитай Бонн хотын захада үнгөөрхэ дуратай болоод Райн мүрэнэй хүбөө тэгшэхэн тала газар, ой модон дотор байгаалиин һайхан абяа эгшэг сонсон һуужа зоблон зүдэгүүртэ амидаралаа мартагнадаг байгаа. Энэ үедэ Бетховен өөрын болон үргэн олоной сэдьхэл һанаа, зоблон жаргалые зохёол бүтээлдөө али болохо тодо тусгахые эрхимлэжэ анханайнгаа соната, эгшэглэнтэ аялгуу, дүрбэл, гурбалые туурбиһан. 1789 ондо Франциин хүрэнгэтэнэй арадшалһан хубисхалай нүргээнтэ жэлнүүд эхилбэ. Элэ нүргээн Герман орониие нэгэ адли хамараа. Энэ үедэ философиин һалбариин сонсогшо байһан Л. Бетховен бусад нүхэдэй нэгэн адли аха дүү ёһо, тэгшэ эрхэ, эрхэ сүлөөнэй тухай мүрөөдэжэ хубисхалай үзэл һанаанда үнэншэ байхаа тангараглажаа. Оюутанууд тэрэнэй «Сүлөөтэ хүн гэдэг» дууниие нюусаар дуулажа байгаа. Л.Бетховен тиихэдэ хубисхалай үзэл һанаагаар хүүмүүжэһэниинь тэрэнэй хосгүй абьяас бэлэгые тэтгэхэ хур, ибээхэ нар боложо үгэһэн бэлэй.

Бүтээл туурбилай үенүүд

Заһаха
 
Бетховен 1815 ондо.

Л. Бетховен ниитэдээ 32 эгэшэглэнтэ аялгуу (соната) бэшэһэн юм. Доро бүрыдээ хэн нэгэн хүндэ зорюулагдаһан эдгээр бүтээлдэ һуута хүгжэмэй зохёолшын дотоод сэдьхэл, зориг эрэмэлзэл, зобнил, дуртагал нэбэтэ шэнэгэһэн байдаг. Л. Бетховен юһэн симфони бэшэһэнэй анханайхые Венэ хотоноо тогложоо. Үнэн сэдьхэлэй баяр баяасхаланай дамжуулһан эхиныхээ хэһэгһээ түгэсхэл хүрэтэрээ хүнэй һайн сэдьхэл, хүсэл тэмүүлэлые элирхылһэн энэ симфониин гол онсолог байба. Хүгжэмэй һуута зохёолшын абияас бэлэг иинхүү едэ ундарша алдар хүндэ хүлээһэн болобошье хэдэн жэлэй үмэнэ эхилһэн шэхэнэй дүлиирэлиинь улам даамжаршээ. Гэбшье тэрэ бүүтэхэ тэмсэхэ, аза жаргалые хүсэхэ мүрөөдэлөө орхиһонгүй.

«Би түүндэ дурлажа тэрэшье намайгаа хайрлагаа» гэжэ багын найздаа бэшэжэ байһан Жулетта Гвиччарди гэдэг басагантай тэрэ тааралдажа 1802 ондо түүндэ зорюулһан алдарта «Һарын сонатые» бэшэһэн. Сонатын эхинэй хэһэгтэ зайрай шэмээгүй, сэдьхэлэй зобори дүрсэлэгдэжэ, хоёрдугаар хэһэгтэ шаламгай, сэбэлзүүр аалигүй байдал элирнэ. БетхоВенэй дурлал бүтээлгүй боложо, бэеын зоблон дээрэ сэдьхэлэй зоблон нэмэн даражаа. Энэ үедэ хоёрдугаар симфони зохёоһон болоод түүндэ залуу наһанайха дуран дурлал хүсэл тэмүүлэл шэнгэһэн. 1804 ондо тэмсэл, илалтын бэлигдэл болоһон гурбадугаар симфони бэшэбэ. Хүгжэмэй дүлии зохёолшо хэдыгээр концертда тоглохо, ударидааша хэхээ бараг болиһон болобошье гайхамшагтай симфонинууд, дуртагал ая, соната, дүрбэлүүдээ бүтэһээр байгаа.

1812 ондо долоо, наймадугаар симфони хэдэн һарын дотор бэшэһэн. 1816 онһоо 1823 ох хүрэтэр олон янзын үбшэн эмхэг тусшье баһа ахуй амидаралай хубида ехэхэн хашагдамал байһан болобошье тэрэ тэсбэрлэһээр, бүтээһээр байба. БетхоВенэй 9-р симфони боло тэрэнэй уран бүтээлэй орьёл юм. Энэ боло симфониин түүхэндэ анха удаа дуушад дуулажа, тэрэнэй хүгжэлдэ шэнэшлэл хэһэн алдарта бүтээл байгаа. Бетховен уг алдарта симфони бэшэжэ байхадаа таг дүлии байһан юм. 1824 оной 5-р һарада энэ һуута бүтээлээ ударидан тоглуулжа дууһаад, эргэжэ ёһолохдоо сонсогшодой алга ташилтын нижигнээниие огто сонсохогүй гагсахүү нёлбоһон мэлтэгэнэһэн нюудээр баяр бахадалдаа дэбэрһэн сонсогшо олоной дахин сонсохые шаардаһан гар иралзажа байхые хаража, тэдэндэ юу бүтээжэ үгэһэнөө ойлгожоо. 1826 ондо Л. Бетховен амидаралынхаа һүүлшын бүтээл болохо шабхадаһата хүгжэмэй дүрбэлэйе дууһагаад байха үедэ һалхинда сохюулһан. «Би мянга дахин амидархые хүсэжэ байна», «Өөр баһа хэдэ хэдэн томо бүтээлээ юртэмсэдэ бэлэглэнэ» гэжэ бодожо ябаһан хүгжэмэй ехэ зохёолшо таалал түгэсбэ.

Зобоһон тэмсэһэн хэн бүхэнэй үлэмжэ дотоно нүхэр, агуу сод хүнэй нэгэ Л.БетхоВенэй амидарал иинхүү 57 дахи жэлдээ тасаршээ. Һуута хүгжэмэй зохёолшын бүтээлнүүд илангаяа алдарта «Һарын сонатые» Владимир Ленин үндэр үнэлжэ:

  Аппасионатаһаа үлүү һайхан зүйлые би мэдэхэгүй. Гайхамшагтай һайхан, ерэ буһын аялгуу юм. Хүн ямар ехэ гайхамшагые бүтээдэг юм бэ?  

гэжэ бэшэһэн бэлэй.

Хүгжэмэй хэһэг хубинууд

Заһаха
 
(аудио)
"Баярай магтаал" - 9 симфониин олоороо дулаалга (Европын холбооной түрын дуулал)
noicon
фортепиано
Туһа
 
(аудио)
5 дахи симфони до минор, 1 хуби - Allegro con brio
noicon
Туһа
 
(аудио)
Элизэһээ (25 дахи багатель)
noicon
Туһа
 
(аудио)
14 дэхи фортепианогой соната «Һарын соната», 1 хуби - Adagio sostenuto
noicon
Туһа
 
(аудио)
4 дэхи фортепианогой концерт, 1 хуби
noicon
Туһа

Холбооһон

Заһаха

Зүүлтэ

Заһаха
  1. ↑ 1,0 1,1 Беетговенъ // Энциклопедический лексикон — СПб.: 1836. — Т. 5. — С. 161–162.
  2. ↑ 2,0 2,1 Бетховен, Людвиг, Բեթհովեն, Լյուդվիգ // Энциклопедический словарь / под ред. И. Е. Андреевский — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1892. — Т. IIIа. — С. 643–644.
  3. ↑ 3,0 3,1 Ludwig van Beethoven — 2010.
  4. ↑ 4,0 4,1 Internet Broadway Database — 2000.
  5. ↑ Wired / M. Streshinsky — San Francisco: Condé Nast, 1993. — ISSN 1059-1028; 1078-3148
  6. ↑ 6,0 6,1 International Music Score Library Project — 2006.
  7. ↑ 7,0 7,1 Архив изобразительного искусства — 2003.
  8. ↑ 8,0 8,1 Beethovens Schicksal als „Migrant“ in Wien vor 200 Jahren: Vom Untertanen des Erzbischofs von Köln zum österreichischen Staatsbürger — 2022. — Vol. 13, Iss. 1. — ISSN 2042-6402
  9. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118508288 // Общий нормативный контроль (GND) — 2012—2016.
  10. ↑ Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF: اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم, платформа відкритих даних, платформа открытых данных, plateforme de données ouvertes, piattaforma di dati aperti, Opendata-Plattform, otevřená data platforma, åben-data-platform, տվյալների բաց շտեմարան, platforma za odprte podatke, plataforma de datos abierta, plataforma de dados aberta, платформа адкрытых даных, платформа на отворените данни, platforma otwartych danych, ашық деректер платформасы, ачык маалыматтарды платформа, açıq məlumat platforması, ochiq ma'lumotlar platforma, açık verilerin platformu, платформа отвореног података, platforma otvorenih podataka, platforma otvorenog podataka, platforma otvorených údajov, πλατφόρμα ανοικτών δεδομένων, platformu atklātā datu, platforma atvira duomenų, platvormi avatud andmete, avoimen datan foorumi, nyílt adatok platformja, პლატფორმა ღია მონაცემები, платформа за отворени податоци, нээлттэй мэдээллийн тавцан, platformă de date deschise, platformo de malferma datumoj, open data platform, плятформа адкрытых зьвестак, Усьтэм даннойёслэн платформазы, асыҡ мәғлүмәт платформаһы, açıq malümat platforması, açıq malümat platforması, ачык малюмат платформасы, öppen dataplattform, платформаи додаҳои боз, ачык кӧргӱзӱлердиҥ платформазы, гом бæрæггæнæнты платформæ — 2011.
  11. ↑ v. Dommer Beethoven, Ludwig van // Allgemeine Deutsche Biographie — L: 1875. — Т. 2. — S. 251–268.
  12. ↑ RKDartists
  13. ↑ https://books.google.ca/books?id=YRc4AAAAQBAJ&pg=PT203
  14. ↑ https://books.google.ca/books?id=v0597Beh43EC&pg=PA363
  15. ↑ 15,0 15,1 Find a Grave — 1996.
  16. ↑ Itaú Cultural (unspecified title) — São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
  17. ↑ Discogs — 2000.
  18. ↑ 18,0 18,1 Babelio — 2007.
  19. ↑ filmportal.de — 2005.
  20. ↑ (unspecified title)
  21. ↑ SG C. Ludwig van Beethoven (1770-1827), German composer // Allergy and Asthma Proceedings — Providence: OceanSide, 1996. — Vol. 17, Iss. 4. — P. 226–228. — ISSN 1088-5412; 1539-6304
  22. ↑ Энциклопедия Брокгауз
  23. ↑ Dr. Constant v. Wurzbach Beethoven, Ludwig van // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — Т. 1. — S. 224.
  24. ↑ Český hudební slovník osob a institucí
  25. ↑ Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  26. ↑ GeneaStar
  27. ↑ Roglo — 1997. — 10000000 экз.
  28. ↑ Archivio Storico Ricordi — 1808.
"https://bxr.wikipedia.org/w/index.php?title=Людвиг_ван_Бетховен&oldid=72377" хуудаһанһаа абтаһан