Коми-пермяк хэлэн
Коми-пермяк хэлэн — коми-пермягүүдэй хэлэн, өөрын уран зохёолой нормотой коми хэлэнэй гурбан аялгуунуудай нэгэ (пермяк хэлэнүүдэй бүлэг).
| Коми-пермяк хэлэн | |
|---|---|
| Перем коми кыв | |
| Тараалга | Оросой холбоото улас |
| Түрэлхи хэлэтнэй тоо | 63 106 хүн (2010)[1] |
| Хэлэнэй ангилал | |
| Албан ёһоной хэрэглээ | |
| Улас | |
| Тохируулагша байгууллага | үгы байна |
| Томьёолбори | |
| ISO 639-3 | koi |
Пермиин хизаарта (ехэнхидээ Коми-Пермяк тойрогто болон хмзаарта зүүн хойто хэһэгтэ язьвинцүүд), Кировой можодо, Баруун Сибирьтэ тараагдана. Хэлэгшэдэй тоо 63,1 мянган хүн. (2010, тоололго), энэ тоодо 2 мянган коми-язьвин аялгуу хэлэгшэд.
4 аялгуутай:[2]
- урда — кудымкар-иньвенскын, нижнеиньвенскын, оньковскын, нердвинскын аялгуу агуулна
- хойто — кочевскын, косинско-камын, мысовскын, верхлупьинскын аялгуу агуулна
- дээдэ Камын — Кама мүрэнэй дээдэ урасхал
- коми-язьвин аялгуу — Пермиин хизаарай зүүн хэһэг
Коми яһатанай нэгэ хэһэг хойто зүг тээшэ нүүһэнэй һүүлдэ коми хэлэн коми-зырян ба коми-пермяк хэлэн гэһэн хоер хэлэндэ хубааба. XIV—XV зуунда коми-пермяк хэлэн бии болобо. Коми-язьвин хэлэн һүүлдэ зүүн пермягүүдэй хэлэнһээ хүгжэбэ.[3]
Мүнөө үедэ 35 үзэгһөө бүридэдэг коми сагаан толгой хэрэглэжэ байна. Мүнөө үеын коми сагаан толгой:
| А а | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё | Ж ж | З з |
| И и | І і | Й й | К к | Л л | М м | Н н | О о | Ӧ ӧ |
| П п | Р р | С с | Т т | У у | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч |
| Ш ш | Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Хэлэсэ үгын бэшэг
Заһаха
| Коми-пермяк | Буряад |
|---|---|
| Дыр ов! Дыр олö! |
Сайн байна! (Ганса) Сайн байна! (Олон) |
| Олат-вöлат! | Та һайн байна гү! |
| Бур асыв! | Үглөөнэй мэндэ! |
| Бур лун! | Үдэрэй мэндэ! |
| Бур рыт! | Үдэшын мэндэ! |
| Аттьö! | Баярлаа! |
| Нем понда! | Зүгөөр! |
| Эн жö вид! | Хүлисыт! |
| Кыдз тэнö шуöны? | Танай нэрэ хэн бэ? |
| Менö шуöны Öньö. | Минии нэрэ Эндрю. |
| Инглишöн кужан-он? | Англяаар дуугарна гүт? |
| Ог! | Үгы! |
| Кöр локтан? | Хэзээ ерэхэт? |
| Ашын. | Үглөөдэр. |
| Мый керан? | Та юу хэжэ байнат? |
| Муна босьтасьны. | Дэлгүүр ошоноб. |
| Тэ кытöн? | Та хаана бэ? |
| Ме öши. | Би замаа алдааб. |
| Мый дона? | Энэ хэдэнэйб? |
| Вит руб. | Табан дүхэриг. |
| Адззисьлытöдз! | Баяртай! |
| Талун кресення? | Мүнөөдэр гарагай нэгэ байна гү? |
| Ну! | Тиимэ! |
| Мыйнö! | Тиимэ! |
| Ог тöд! | Мэдэнэгүйб! |
| Менам абу сьöм. | Мүнгэгүйб. |
| Сэтчин пос абу. | Эндэ хүүргэ үгы байна. |
| Но! | Зай. |
Зүүлтэ
Заһаха- ↑ Владение языками населением Российской Федерации (Русский)
- ↑ Коми-пермяцкий язык / Под ред. проф. В. И. Лыткина. — Кудымкар: Коми-пермяцкое книжное издательство, 1962. — С. 27—34.
- ↑ Энциклопедия Пермской области — Коми-Пермяцкий язык