Киев

Киев (украин: Київ), Украина уласай ниислэл болон эгээн ехэ хото, Киевэй можын засаг захиргаанай түб. Днепр мүрэнэй эрье дээрэ Украина уласай хойто хэһэгтэ оршодог боомто. Түмэр замай узуулбари. 2 901 мянган ажаһуугшадтай (2015). Машина бүтээлгын түб (энэ тоодо станок, тээбэриин машина, нарин багажа хэрэгсэл бүтээлгэ), сахилгаанай техникын ба радиоэлектроникын ажаүйлэдбэри; хүнгэн (торгон, трикотаж, хубсаһан, гутал), полиграфикын, хүнэһэнэй ажаүйлэдбэри; барилгын материалай үйлэдбэрилгэ. 1960 ондо Киевтэ метрополитен баригдаһан. Украинын Эрдэм Ухаанай Академи, 18 дээдэ һургуули (энэ тоодо Тарас Шевченкын нэрэмжэтэ Киевэй үндэһэнэй ехэ һургуули, П.И.Чайковскийн нэрэмжэтэ Киевэй үндэһэнэй консерватори), 15 театрнууд (энэ тоодо Украинын үндэһэнэй опера), 30 оршом музейнүүд (энэ тоодо Т. Г. Шевченкын нэрэмжэтэ уран зохеолой ба уран зурагай, түүхын, Украинын уран һайхан уралигай, ород уралигай, баруун ба зүүн уралигай, арадай уран барилгын ба ажабайдалай, Киевэй түүхын, археологиин, арадай гоёл шэмэглэлэй, удха зохеолой ба уралигай архив-музей, анагааха ухаанай түүхын г.м.), «Олимпийский» стадион.

Киев хото
Онсогой байрын Киев хото укр. Київ → бур. Кыйв
Киев хотын түб Киев хотын түб
Һүлдэ туг Һүлдэ тэмдэг
Украинадахи Киев хото
Улас орон	Украина
Уласай хото	Киев
Хороо (10)	Нэрэ бүхы 10 хороо
Газар нютаг	839 км²
Газарай байса	д.т.д. 179 м
Хүн зон	2010 ондо 2,797,553 хүн
Арад түмэн	82.2% - украина, 21.4% - ород
Нютагай олон	Киевэйхид
Хотын дарга	Виталий Кличко
Сагай бүһэ	Дурнада Европын саг (НЗНС+2)
Телефоной_код	+380 44
Шууданай индекс	01000 — 06999
Автомашин	AA / 11, 28
Сахим газар	kmv.gov.ua (украинаар)

V зуунда полянуудай түб һууринаар байгуулагданхай. 860 онһоо ород бэшэгүүдтэ мэдэгдэһэн. IX—XII зуунай эхиндэ Киевэй Русиин ниислэл хото. 1240 ондо Ехэ Монгол Уласай эзэмдэжэ усадхагдаһан. 1362 онһоо Литва ба Польшын нэгэ хэһэг. 1654 онһоо хойшо Ород эзэнтэ гүрэнэй нэгэ хэһэг.

Софиин собор сүмэ (XI зуун; XVII—XIX зуунай колокольни самхаг), Алтан хаалга (XI зуун), Выдубецкын хиид (XI зуун), Берестовдохи Спасай церковь сүмэ (XI һүүл — XII зуунай эхин), Кириллын церковь сүмэ (XII зуун), Киев-Печерэй лавра сүмэ (XI—XVIII зуун), Андрейн церковь сүмэ (XVIII зуун, В. В. Растрелли уран баригша), Владимирай собор сүмэ (XIX зуун). 1947-54 ондо хотын Хрещатик нэрэтэй түб гудамжын ансамбль баригдаһан, фашис Германиин эзэмдэлгын үедэ усадхагдаһан. 60-80-аад онуудта шэнэ байшанууд (Русановка, Оболонь г.м.) баригдаһан. Бабин Ярта дурасхал (1976 он, М. Г. ба Б. Н. Лысенко, В. В. Сухенко, А. П. Вытрык уран барималшад), «Дэлхэйн хоёрдугаар дайнай Украинын түүхын музей» дурасхалай согсо (1981, В. З. Бородай уран барималша).

Түүхэ

1019—1026 баригдаһан Алтан хаалга

Украинын домогой ёһоор Кий, Щек, Хорив, Либидь гэһэн аха дүүнэр дүрбэн Киев хотые үндэһэлһэн гэдэг болон томо аха Кийн нэрэһээ хотын нэрэ уг гарбалтай. V зуунда байгуулагдаһан тус хото Зүүн Славян улас түрэ, соёлой түб, Киевэй Русиин ниислэл болон хүгжэжэ байһан болон 1240 ондо монголшуудай добтолгооной уламһаа бүрин усадхагдаһанаар нүлөөгөө алдаба. Хожом Ехэ Литвагай гүнлиг, Речь Посполитой, Орос гүрэнэй харьяада орожо байба. XIX зуунда Орос орондо үрнэһэн ажаүйлэдбэриин хубисхалай нүлөөгөөр хото дахин эршэмтэй хүгжэбэ . 1934 онһоо Зүблэлтэ Социалис Бүгэдэ Найрамдаха Украина Уласай ниислэл болоһон тус хото Дэлхэйн хоёрдугаар дайнай уламһаа үлэмжэ усадхагдаһаншье хурдасатай һэргээжэ, Зүблэлтэ Холбооной Москва, Ленинградай һүүлдэ орохо томо хото боложо шадаба. 1991 ондо ЗХУ задархада бэеэ дааһан Украина уласай ниислэл болоһон бэлэй.

Зурагууд

• 
  Украинын гүрэнэй түүхын музей
• 
  Киев-Печерэй лавра сүмэ
• 
  Тарас Шевченкын нэрэмжэтэ Киевэй үндэһэнэй ехэ һургуули