Гушан жэлэй дайн

Гушан жэлэй дайн (1618-1648), һабсбургынхи блок (испаниин ба австриин Һабсбургууд, Германиин католик гүнүүд, папын ба Речь Посполитойн дэмжэгдэһэн) ба һабсбургта эсэргүү холбоон (Германиин протестант гүнүүд, Франци, Швеци, Дани; теэд Англи, Һолланд ба Орос уласуудай дэмжэгдэһэн). Һабсбургынхи блок католицизмын туг доро урилдан ажалладаг байһан ба һабсбургта эсэргүү холбоон (илангаяа эхиндээ) — протестантизмын түлөө тулалдаба. Гушан жэлэй дайн олон үедэ хубаагдадаг: чехиин (1618-23) үе - Һабсбургуудта эсэргүү 1618-20 оной Чехиин буһалгаан болон Сагаан Уулын байлдаанда чехүүдэй диилдэлгэ (1620); даниин (1625-29) үедэ һабсбургынхи блогой сэрэг (А. Валленштейнэй, И. Тиллиин тушаал доро) Даниие илажа, данишуудые Германиһаа хөөн гаргаба; швециин (1630-35) үе, швед арми Германида (Густав II Адольфын тушаал доро) булимтаран орожо, Брейтенфельд (1631), Лютцен (1632) илаашье һаа, Нёрдлингендэ (1634) илагдаба; франци-швециин (1635-48) үедэ, Франци дайнда орожо һабсбургта эсэргүү холбооной үлүү байлга тодорхой болобо. Дайнай үрэ дүндэ Һабсбургуудай түсэб үйрэһэн, улас түрын бодолгын ноёрхол Францида ябаһан. 1648 ондо Вестфалиин энхын хэрээгээр дүүргэбэ.

Гушан жэлэй дайн
Жэл он 1618 оной 5 һарын 23 – 1648 оной 10 һарын 24 Байралал Европо (юрэнхыдөө Германи) Үрэ дагабари Вестфалиин энхын хэрээ
Байлдагша таланууд
Швеци Богеми Курпфальц Саксони Бранденбург Дани (1625–1629) Нидерланд Франци Шотланд Англи	Арюун Римэй эзэнтэ гүрэн Германиин католик лига Испани Португал Дани (1643-1645)
Ударидагшад
Фридрих V† Густав II Адольф† Иоанн Банер† Леннарт Торстенссон Кардинал Ришельё† Кардинал Мазарини Ехэ Конде IV Кристиан† Саксоной I Иоанн Георг Саксен-Веймарай Бернгард†	II Фердинанд† III Фердинанд Иоганн фон Тилли † Альбрехт фон Валленштейн† Матиас Галлас† Карл фон Бюкуа† I Максимилиан Граф-герцог Оливарес† Амброзио Спинола Кардинал-инфант Австриин Фердинанд
Хохирол
Сэрэгүүд үхэһэн ба шархадһан: 300 000	Сэрэгүүд үхэһэн: 400 000