1812 оной Эсэгэ ороноо хамгаалха дайн

1812 оной Эсэгэ ороноо хамгаалха дайн гээшэ Наполеондо эсэргүү Оросой дайн. Орос-Франци хоорондо эдэй засагай болон уласай түрын бодолгын арсалдаан болоһон, Орос гүрэн Түбиин бүһэлэлгэдэ хабаадалсахаяа арсаһан ушарһаа дайн гараба.

1812 оной Эсэгэ ороноо хамгаалха дайн
1812 он. Илларион Прянишников (1874)
Жэл он 1812 жэлэй 6 һарын 12 — 1812 жэлэй 12 һарын 14 Байралал Оросой эзэнтэ гүрэнэй Европын хэһэг Үрэ дагабари Оросой илалта
Байлдагша таланууд
Оросой эзэнтэ гүрэн	Франциин эзэнтэ гүрэн
Ударидагшад
Александр I Михаил Кутузов	Наполеон Бонапарт Иоахим Мюрат
Сэрэгэй хүсэн
600 000 1600 400 000	610 000 1370
Хохирол
210 000	580 000 1200

Гол ушар ябадалнууд: 6 һарын 12 - Франциин сэрэгүүд Неман мүрэниие дабан (Эсэгэ ороноо хамгаалха дайнай эхиндэ хүсэнэй тэнсүүри: Франци - 610 шахуу мянган хүн; Орос - 240 шахуу мянган хүн); 8 һарын 4-6 - Смоленскын байлдаан, Орос хүсэнүүдые үгы болгохо урагшагүй Наполеоной туршалга; 8 һарын 8 - Михаил Илларионович Голенищев-Кутузов Оросой гол командовалагша болоно; 8 һарын 26 - Бородиногой байлдаан; 9 һарын - Филидэ сэрэгэй зүблэл, Кутузовой Москвые орхихо шиидхэбэри; Франциин сэрэгүүд Москвые эзэмдэнэ; 9 һарын 2-6 - Москвагай гал түймэр; 9-10 һара - Кутузов Тарутиногой марш-манёвр хэжэ, Москваһаа францишуудые үлдэжэ Хуушан Смоленскын харгыгаар эльгэнэ; партизан дайн болоно; 11 һарын 14-16 - Березиногой байлдаан; 11-12 һара - Франциин сэрэг мүхэнэ; 12 һарын 14 - «Ехэ армиин» үлэгдэл Оросһоо ябуулагдана.

Франциин эзэн хаан I Наполеон Роосие дайлан абажа дарлаха гэһэн ябадал хэһэн юм. 1812 оной 6 һарада Наполеон армитайгаа Россида орожо ерэбэ. Тэрэнэй тактика болбол саашаа холо оронгүйгөөр нэгэ-хоёр шанга тулалдаанай һүүлдэ бүхы Россие гартаа абахаб гэһэн байгаа. Ород зон Армиингаа гэдэргээ сухарин үгэжэ, французуудые нютаг уруугаа холо оруулхалаар булта бодожо юрэнхы дайсанда эсэргүүсэбэ. Тиин 8 һарын 26-най үдэр ород сэрэг Бородино гэжэ газарта зогсожо, француз сэрэгтэй гулалсаба. Энэ тулалсаанай һүүлдэ Наполеон Москвае абаба. Дэмы аюулһаа сэрэгээ зайлуулха гэжэ ородой командовани Москвагаа орхижо ябашаһан байгаа. Удалгүй Наполеон Россидо мирэй дэмы дурадхал оруулба. Хооһон Москвада (хүн зониинь Москвагаа орхёод гарахадаа хоол хүнэһэн ба хубсаһа хунараа хуу абажа гараһан байгаа) үлэдэжэ аргагуй боложо, Наполеон гэдэргээ сухарихадаа, сэрэгүүдээ олонхи хубиинь ородой нютагта хуу алдаад, арай гэжэ үсөөхэн сэрэгтэйгээ хилэ нэбтэрһэн юм.