Эрхи
Эрхи (самгардяар माला — «баглаа сэсэг», түбэдөөр ཕྲེང་བ) — хүн бүхэнэй тарни уншахадаа хэрэглэдэг, ооһорто үлхөөтэй монсогор модон, шүрэ, яһан, зандан модон гэхэ мэтэ юумээр бүтээгдэһэн тоолуур; бурханда һүзэглэжэ, маани уншаһанаа тоолодог, утаһанда үлхөөтэй бишыхан монсогор модонууд. Буряад зон эрхиеэ ехэ гоёдог байна юм. Зандан модон хара эрхи ехэ гоёдо тоологдодог байһан юм.[1]
Бүридэл Заһаха
- Эрхиин толгой гэжэ үлхэгдэһэн эрхиин ооһорой хоёр үзүүрые гулдируулжа гаргаһан, эрхиһээ хэмжүүрээрээ томо монсогор шүрэ юм. Эрхиин толгой гоёжо, хэдэн янзаар хэдэг һэн: томо хубаар хажуу таладань нүхэ гаргаад, эрхиин ооһорой үзүүрнүүдые хажуу тээшэнь гаргажа, дээрэһээнь хэдэн үнгын шулуу үлхэжэ сасаг хэдэг байгаа. Мүн томо улаан шүрэшье хэдэг һэн.
- Бөөрэ гээшэ эрхи үлхэхэдөө, адли зайда гурбан газар үлхэлсэһэн шүрэ гү, али ондоо эрдэниин шулуун. Эрхиин бөөрэнүүдые хоёр хажууһаань мүнгэн сахаригуудаар хабшажа мүн лэ гоёдог байһан юм.
- Дулды — үлхөөтэй эрхиин дундуурнь һаадгүй ходорон гарахаар хэмжүүрэй эрхидэ үлхэлсэһэн түхэреэн мүнгэн сахариг. Тарни уншахада, дулды абяа гаража байха ёһотой юм.
- Хаалта — эрхиин үлхөөдэ бүхэлэгдэһэн, уншагдаһан тарни тоолохо, утаһанда үлхэһэн арбан яһаханууд болон утаһан бүтүүнүүд. Зуунай хаалта болбол утаһанда үлхөөтэй арбан яһаханууд юм. Хаалтанууд арбан мянганай, зуун мянганай гээд байдаг һэн.
Зүүлтэ Заһаха
- ↑ Бабуев С.Д., Бальжинимаева Ц.Ц. (2004) Буряад зоной урданай hyyдал байдалай тайлбари толи. Улаан-Үдэ: «Бэлиг» хэблэл. 157 х.