Бальбуров Африкан Андреевич

Бальбуров Африкан Андреевич (1919 - 1980, Буряад Улас) — буряадай уран зохёолшо.

Бальбуров Африкан Андреевич
Түрэһэн үдэр:	1919 оной 5 һарын 5(1919-05-05)
Түрэһэн газар:	Заларинский район[d], Эрхүү можо, РСФСР
Эрхэтэнэй харьяалал:	Зүблэлтэ холбоото улас
Наһа бараһан үдэр:	1980 оной 1 һарын 17(1980-01-17) (60 наһатай)
Наһа бараһан газар:	Алимта, Зүблэлтэ холбоото улас

Африкан Андреевич Бальбуров 1919 ондо Усть-Ордын Буряадай тойрогой Алайрай аймагай Хурсанга нютагта үгытэй таряашанай бүлэдэ түрэһэн юм. Тэрэ эдир багаһаа хүдэлмэри хэжэ эхилээ һэн, 13 наһатайдаа Улаан-Үдын паровоз-вагон бүтээхэ заводой ФЗУ-да ороод, ажаллажа байха зуураа үдэшэниинь һуралсадаг, заводой «Буряадай гигант» гэжэ олон хэһэгтэй сониндо статьянуудые бэшэдэг болоһон байгаа.

Африкан Бальбуров 1941 онһоо 1943 он болотор Улаан Армида алба хээд, сэрэгһээ табигдаһанһаа хойшо эрдэм шэнжэлэгшын, сурбалжалагшын, уран зохёолшын ажал хээ һэн. Удаан саг соо «Байгал» сэтгүүлэй ахамад редактораар хүдэлөө, тэрэ үедөө республикын Уран зохёолшодой холбооной правлениин гэшүүн байгаа. СССР-эй, РСФСР-эй уран зохёолшодой съезднүүдтэ, областиин, хотын партийна конференцинүүдтэ делегадаар нэгэнтэ бэшэ һунгагдаһан байна.

Прозаик Африкан Бальбуров табяад онуудаар аша үрэтэйгээр бэшэжэ эхилһэн. Тиигэжэ «Манай Зэргэтэдэ», «Манай Буряад орондо», «Сагаан һара» гэжэ новеллэ болон рассказуудай суглуулбаринууд, Данри Хилтухинтай хамта бэшэһэн «Амиды ябахые захирнаб» гэжэ баримтата повесть, «Бидэ Байгалай саана ажаһуунабди» гэжэ публи-цистическэ повесть, «Чау-чау» гэжэ хүүгэдэй повесть хойно хойноһоонь хэблэгдэн гараа. Илангаяа «Зэдэлээтэ зэбэнүүд» (1961) гэжэ түүхэтэ романиинь дэлисэ ехэтэй, түүхын баримтануудые үнэн зүбөөр харуулһаараа, геройнуудайнгаа ухаан сэдьхэлые гүнзэгыгөөр гаргажа шадаһаараа уншагшадай дура татаа бэлэй.

А. Бальбуров шэнэ хүнүүд, шэнэ газар ехэ үзэхэ дуратай байһан хадаа олон гүрэнүүдээр аяншалһан, үргэн ехэ Эхэ оронойнгоо олон хизаар, нютаг үзэһэн хараһан байна. Тиигэжэ «Холо, ойрын нютагуудаар», «Хани нүхэсэл, жаргал тухай», «Арбан хоёр эрдэнимни» гэжэ номуудые бэшээ һэн.

Түбэй Азиин арадуудай түүхэ һайн мэдэдэг А. Бальбуров буряад болон монгол зохёолнуудые ород хэлэн дээрэ сэхэ оршуулдаг байһан юм. Тэрэ Ц-Д. Дамдинжаповай, Ц. Шагжинай, Ц. Галановай, монгол зохёолшо С. Удвалай повесть, рассказ, зүжэгүүдые оршуулһан байна.

Һүүлшынгээ жэлнүүдтэ А.А. Бальбуров «Алтан үндэһэн» гэжэ рассказуудай ном Москвада гаргаа, «Табан хуһанай хажууда» гэжэ роман, олон тоото публицистическэ, уран зохеолой-шүүмжэлэлэй статьянуудые бэшээ.

А. А. Бальбуровта 1973 ондо «Буряадай арадай уран зохёолшо» гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэ олгогдоо һэн. Буряадай АССР-эй Гүрэнэй шангай лауреат байгаа, олон ме-дальнуудаар шагнагдаһан юм.