Химиин һуури: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
1 мүр:
[[Файл:Acetic-acid-dissociation-3D-balls.png|600px|thumb|right|Суунай хүшэлэй диссоциациин үрэ дүндэ болоһон ацетат. Ацетат CH<sub>3</sub>COO<sup>−</sup> ионоор үлэһэн болоод H<sup>+</sup> протон уһатай H<sub>3</sub>O<sup>+</sup> бии болгоно]]
'''Һуури''' гээшэ [[протон]]той (Брёнстедэй онолой ёһоор) гү, али ондоо [[химиин нэгэдэл]]эй сүлөөтэ [[орбиталь]]тай (Льюисэй онолой ёһоор) [[ковалент холбоо]] байгуулдаг химиин нэгэдэл юм.<ref>{{cite web|url=http://goldbook.iupac.org/B00601.html|title=IUPAC Gold Book — base|accessdate=2013-04-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GGygQCl7|archivedate=2013-04-30}}</ref>. Һууринууд уһанай растворто шэмхэлхэдэ халтирхай, амталхада хатуу шэрүүн, [[Химиин заагша|заагшын]] (индикаторой) үнгые хубилалдаг (жээшэнь, улаан [[лакмусай саарһан|лакмусай саарһые]] хүхэ болгоно), [[хүшэл]]нүүдтэй урбажа [[дабһан]] бии болгодог, зарим химиин урбалнуудые дэмжэдэг ([[хүшэлэй һууриин катализ]]), протон үгэгшэһээ [[протон]]уудые абадаг. Һууринуудай жээшэнүүд хадаа [[шүлтын металл]]нуудай ба [[шүлтын газарай металл]]нуудай һидроксидууд ([[натриин һидроксид|NaOH]], [[кальциин һидроксид|Ca(OH)<sub>2</sub>]], гэхэ мэтэ).
Һууринууд хадаа хүшэлнүүдые һаармагжуулжа (нейтрализовалжа) болодог нэгэдэлнүүд юм. Һидроксид бүлэгүүдые агуулдаггүй [[натриин карбонат]] [[аммиак]] хоёр һууринууд мүн. Протоной раствор соо хайлуулагдаһан тус нэгэдэлнүүд H<sup>+</sup>ые абадаг:
Уйтан удхатайгаар, һууринууд металлай атом гү, али эергэ сэнэгтэй атомой бүлэг нэгэн хэдэ хэдэн [[һидроксид]] бүлэгүүдтэй ниилэһэн согсо найралгада үндэһэлэгдэдэг<ref>{{книга |автор=Рудзитис Г. Е., Фельдман Ф. Г. |заглавие=Химия. Неорганическая химия. Органическая химия. 9 класс |издание=13-е изд |место=М. |издательство=Просвещение |год=2009 |страницы=10 |isbn=978-5-09-021-625-8}}</ref>. Үндэһэн томьёонь Me(OH)<sub>n</sub> юм. [[Электролиз]]эй [[диссоциаци]]ин онолой ёһоор, уһанай уусамалда (растворто) хайлуулһан һуури миин лэ нэгэ түрэлэй анион болохо һидроксид иониие (OH<sup>−</sup>) бүридүүлдэг юм. Һууринууд уһанай растворто шэмхэлхэдэ халтирхай, амталхада хатуу шэрүүн, [[Химиин заагша|заагшын]] (индикаторой) үнгые хубилалдаг (жээшэнь, улаан [[лакмусай саарһан|лакмусай саарһые]] хүхэ болгоно), [[хүшэл]]нүүдтэй урбажа [[дабһан]] бии болгодог, зарим химиин урбалнуудые дэмжэдэг ([[хүшэлэй һууриин катализ]]), протон үгэгшэһээ [[протон]]уудые абадаг. Һууринуудай жээшэнүүд хадаа [[шүлтын металл]]нуудай ба [[шүлтын газарай металл]]нуудай һидроксидууд ([[натриин һидроксид|NaOH]], [[кальциин һидроксид|Ca(OH)<sub>2</sub>]], гэхэ мэтэ).▼
:Na<sub>2</sub>CO<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O → 2 Na<sup>+</sup> + HCO<sub>3</sub><sup>−</sup> + OH<sup>−</sup>
:NH<sub>3</sub> + H<sub>2</sub>O → NH<sub>4</sub><sup>+</sup> + OH<sup>−</sup>
▲Уйтан удхатайгаар, һууринууд металлай атом гү, али эергэ сэнэгтэй атомой бүлэг нэгэн хэдэ хэдэн [[һидроксид]] бүлэгүүдтэй ниилэһэн согсо найралгада үндэһэлэгдэдэг<ref>{{книга |автор=Рудзитис Г. Е., Фельдман Ф. Г. |заглавие=Химия. Неорганическая химия. Органическая химия. 9 класс |издание=13-е изд |место=М. |издательство=Просвещение |год=2009 |страницы=10 |isbn=978-5-09-021-625-8}}</ref>. Үндэһэн томьёонь Me(OH)<sub>n</sub> юм. [[Электролиз]]эй [[диссоциаци]]ин онолой ёһоор, уһанай уусамалда (растворто) хайлуулһан һуури миин лэ нэгэ түрэлэй анион болохо һидроксид иониие (OH<sup>−</sup>) бүридүүлдэг юм
# Ba(OH)<sub>2</sub> → Ba<sub>2</sub>+ + 2OH¯
Мүр 11 ⟶ 16 :
#Cu(OH)<sub>2</sub>, Zn(OH)<sub>2</sub>, Fe(OH)<sub>2</sub>, Al(OH)<sub>3</sub> - уһанда хайлуулдаг һууринууд.
Һууринуудай хүсэн һууринуудай тооһоо хамаарна. Жэшээлбэл, LiOH - нэгэдэгшэ; Mg(OH)<sub>2</sub> -
== Зүүлтэ ==
| |||