|
|caption3=
}}
'''Индуизм''', '''энэдхэгэй шажан''' буюугү, али '''хиндү шажан''' [[Энэдхэг]]тэ зонхилхо шажан юм<ref name = trad>Hinduism is variously defined as a «religion», «set of religious beliefs and practices», «religious tradition» etc. For a discussion on the topic, see: «Establishing the boundaries» in Gavin Flood (2003), pp. 1-17. [[René Guénon]] in his'' Introduction to the Study of the Hindu Doctrines'' (1921 ed.), Sophia Perennis, ISBN 0-900588-74-8, proposes a definition of the term «religion» and a discussion of its relevance (or lack of) to Hindu doctrines (part II, chapter 4, p. 58).</ref>. Хиндү шажаные шүтэгшэдынь '''Санатана Дарма''' ([[санскрит]] хэлээр «мүнхын хуули» гэһэн үгэ) гэдэг.<ref name = san>The Concise Oxford Dictionary of World Religions. Ed. John Bowker. Oxford University Press, 2000; The modern use of the term can be traced to late 19th century [[Hindu reform movements]] (J. Zavos, ''Defending Hindu Tradition: Sanatana Dharma as a Symbol of Orthodoxy in Colonial India'', Religion (Academic Press), Volume 31, Number 2, April 2001, pp. 109—123; see also R. D. Baird, «[[Swami Bhaktivedant]]a and the Encounter with Religions», ''Modern Indian Responses to Religious Pluralism'', edited by Harold Coward, State University of New York Press, 1987); less literally also rendered «eternal way» (so {{cite book |author=Harvey, Andrew |title=Teachings of the Hindu Mystics |publisher=Shambhala |location=Boulder |year=2001 |pages=xiii |isbn=1-57062-449-6 |nopp=true}}). See also [[René Guénon]], ''Introduction to the Study of the Hindu Doctrines'' (1921 ed.), Sophia Perennis, ISBN 0-900588-74-8, part III, chapter 5 «The Law of Manu», p. 146. On the meaning of the word «Dharma», see also [[René Guénon]], ''Studies in Hinduism'', Sophia Perennis, ISBN 0-900588-69-3, chapter 5, p. 45</ref>
3000 тухай жэлэй үмэнэ үүдэһэн Энэдхэгэй шажан мүнөөдэр дэлхэй даяар тархаһан гурбадагша шажан, түүниие Зүүн болон Баруун зүгтэ 1 [[тэрбүм]] үлүү хүн баримталжа байна, энэ тоодо 950 [[сая]] тухай [[Энэдхэг]] болон [[Балба]] оронуудта ажа һуудаг.<ref>{{cite web|url=http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html|title=Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents|accessdate=2007-07-10|work=|publisher=Adherents.com|archiveurl=http://www.webcitation.org/60pybV8dP|archivedate=2011-08-11}}</ref> Гэхыдээ «энэдхэгэй шажан» гэһэн үгэ янза бүриин шажанай тодорхой бурхан, үндэһэлэгшэ, сүм хиид, гэгээн ном сударгүй, тиимэ шүтлгые дагагшадта хамаарагдаха олоной удхатай нэрэ томьёо юм.
Энэдхэгэй шажаниинь маша олон талатай хэдышье, энэдхэгэй шажаные даган баримталагшадай хубаан үзэдэг хэд хэдэн түһэтэй этигэл үнэмшэлнүүд байдаг. Энэ һуури этигэл үнэмшэлнүүдынь абаралаар дамжаһан сэдьхэл һанаа бэеһээ бэедэ шэлжэхэ, сэдьхэл һанаа өөр бэеын бүрхэбшэнд шэлжэхэ һууха байдалһаа сүлөөлэгдэхэ, [[карма|кармын]] болон [[дхарма|дхармын]] хуулинуудые багтаадаг. Амидаралай Энэдхэг хэб маягынь эдэгээр ойлголтонуудай үндэһэн дээрэ бүрилдэдэг.
Юртэмсые энэдхэгэй шажанай үүдэнһээ үзэхэнь дахин түрэхэ тойрог, [[сансара|сансарын]] (сэдьхэл һанаа өөр бэеын бүрхэбшэндэ шэлжэхэ — орожл) ойлголто дээрэ үндэһэлэгдэдэг. Сансарын хуулиин ёһoop хүн бүритэ бурханлиг дотоодо үнэн буюугү, али сэдьхэл гэгшэ [[атман]] (энэдхэгэй философи дахи юртэмсын оюун һанаанай эхилэл — орожо) байдаг. Тэрээр юртэмсэ дэхи бүхыл зүйлые хамарһан сансрын оюуной эхилэл болохо Брахмантай түһэтэй. Атман боло майагай (санскритһээ оршуулбал «хии үзэгдэл», «далдын хүсэн» гэһэн удхатай) бүхыл оршолон, юртэмсые хүнэй хүртэхые уридшалан тодорхойлогшо хии үзэгдэлэй хүсэндэ захирагдадаг. Хии үзэгдэлдэ абтагдаһан атман сансарын байдалһаа гараха боломжогүйгээр оршон амидархын янза бүриин шатуудые тууладаг. Тэрэ үедэ лэ атман зүн билгынхээ туһаламжатайгаар үнэн мүн шанарые ойлгожо, шухамдаа үхэшэгүй Брахмантай нэгэдэн ниилһэнээр сая абаралда ([[мокша]]) хүрэдэг. Үүгээр атманай дахин түрэлтын тойрогһоо гаража, кармын хуулиһаа сүлөөлэгдэһэные тэмдэглэдэг. [[Йогин]], даяншалал, бисалгал, бурханда мүргэхэ зэрэгынь абаралда хүрэхэ замууд юм.
=== Карма болон дхарма ===
|
