Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
|
|
|
|содержимое_параметра1 =
}}
'''Византиин эзэнтэ гүрэн''' буюугү, али '''Зүүн Ромын эзэнтэ гүрэн''' — [[Дундада зуун]]ай үедэ оршожо байһан, [[Константинополь]] хотодо ниислэлээ байгуулһан, эзэн хаант түрэтэй [[Ромын эзэнтэ гүрэн]]. Оршон һуурин хүнүүд болон хүршэнүүд энэ уласые '''Ромын эзэнтэ гүрэн''' гэжэ нэрэдэдэг байһан болоод мүн Romania ([[Грек хэлэн|грекээр]]: ''Ῥωμανία'', ''Rhōmanía'') гэдэг байгаа. «Ромын эзэнтэ гүрэн», «Византын эзэнтэ улас»-ай хоорондохо илгаань сэбэр оршон үеын ойлголто болоод хэзээнһээ эхилэн Византиин эзэнтэ гүрэн гэхэнь тодорхой бус байдаг болобош Эзэн хаан [[I Константин]] ниислэлээ [[Никодемиа]]һаа ([[Анатолиин хахад арал]] дахи) [[Босфорой хоолой]] дахи [[Византий]] руу шэлжүүлжэ [[Константинополь]] (өөрөөр "[[Шэнэ Рома]]"шье гэдэг) болгоһон хугасаае шухалда тоосодог<ref>{{harvnb|Benz|1963|p=176}}.</ref>.
Эзэнтэ гүрэн илангаяа [[Византи-Сассанидай дайн|Рома-Персиин]] болон [[Византи-Арабын дайн]]ай үеэр нютаг дэбисхэрһээ алдажа, доройтоһон болобошье [[Европо]] дахи эдэй засаг, соёл, сэрэгэй хүсэнэй хубида хамагай нүлөөтэй гүрэн хэбээр байһан. Эзэнтэ гүрэн [[Македониин династи]]ин үедэ сэргэжэһэргэжэ, X зуунай һүүл гэхэд Газар Дундын Тэнгисиин зүүн бүһэ нютагта хамагай хүсэрхэг гүрэн боложо дахин һэргээ. Гэбэшье [[1071 он]]һоо хойшо Эзэнтэ гүрэнэй гол нютаг [[Бага Ази]]ин ехээхэнехэхэн хэсэгэйхэһэгэй [[сельджук турк]] үүдэдэ алдаа. XII зуунда Комнэнийн сэргэлтиинһэргэлтын үеэр бага зэрэгзэргэ һэргэжэ, ноёрхолоо хэһэг зуур дахин тогтооһон болобош түүнэйтэрэнэй залгамжалагшадай үедэ дахин доройтоһон. 1204 ондо [[Загалмайтанай дүрбэдүгээр аян дайн]]аар Эзэнтэ гүрэн үхэлэй сохилто амсажа, задаршье бутран, хоорондоо үрсэлдэгшэ Византын Грек болон Латин уласуудта хубаагдаа. Константинополь ябаандаа һэргэжэ, Палеологой удамай эзэн хаашуул эзэнтэ гүрэнэйе 1261 ондо дахин байгуулһан болобош XIV зуунда дараалһан олон эрхэтэнэй дайн боложо, эзэнтэ гүрэнэй хүсэныехүсэниие улам бүри һулруулһан. Үлдэһэн нютаг дэбисхэрэй ехэнхые [[Византи–Османай дайн]]аар алдажа, уламаар XV зуунда Константинополь хото, үлдэһэн нютаг дэбисхэрэй хамта [[Османай эзэнтэ гүрэн|Османай туркуудтэ]] эзэлэгдэжэ мүхээ.
== Зүүлтэ ==
|
