Гэлүгбэ: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
м clean up using AWB |
||
4 мүр:
== Нэрэ ==
Шарын шажанай Түбэд гаралтай нэрэ "Гэлүгба" гэдэг манай [[Монгол хэлэн]]дэ '''Буянай ёһон''' гэһэн утгатай.
Зонхобо Түбэдэй үмэнэдэ нютагай нэгэн агуйда шара малгай үмэһэн удтал даяаншалан һууһан тула түүнэй бии бологоһон шажанай урсгал ''шара малгайтан'', ябаһаар монголдо шарын шажан гэжэ нэрэлэгдэһэн байна.<ref>
Энэнь 1577 ондо [[Түмэд]]эй [[Алтан хан]] энэ урсагалай тэргүүн [[5-р Далай Лама|Содном Жамсодо]] [[Далай лама]] алдар үргэмжэлһэнһөө хойшо Түбэдэй шажанай хуушан урсагалуудһаа (''улаан малгайтан'') илүү ноёлжо, түгэн дэлгэрһэн байна. Иимһээ шарын шажан 1500 гаад оной үедэ манайда орож ерэжэ түгэн дэлгэрһэн харын шажан юм.
== Түүхэ ==
Түбэд бурханай шажаниинь [[Сажаба]] ёһо, [[Гаржүдба]] ёһо, [[Гаадамба]] ёһо, [[Нинмаба]] ёһо, Ошор хүлэгэтнэй ёһо гэхэ зэрэг хэдэ хэдэн урсагал хэлбэряар дэлгэрһэн юм. Эдгээрһээ Гаадамбын һалбариинь ХI зуунай хоёр хахад [[Түбэд]] орондо үүһэһэн
Адиша, бурханай шажанай нэрэ хүндые Түбэдтэ сэргээн босгоход шэглүүлэн хубараг лама нарын сахил санбаар хүртэхэ ёһо болон заабал бэелүүлбэл зохихо шажанай ёһоной хэм хэмжээг мүрдүүлжээ. Адишагай үндэһэлэһэн Гаадамбын энэхүү ёһон хожом [[Богдо Зонхобо|Богдо Зонхобын]] үндэһэлэһэн һалбарида үлэмжэ нүлөөлһэн юм. Адишагай дарааха үедэ Түбэд орондо бурханай шажаные [[ниигэм]] [[эдэй засаг
Зонховын намтар түүх болон сурвалж эх бичиг, судалсан эрдэмтэн мэргэдийн саналыг үндэс болгон үзэхэд тэрээр Төвд дэх нийгэм түүхийн тодорхой нөхцлийн дотор дэлгэрч байсан бурхны шашны ёс номлолыг гүнзгийрүүлэхэд хүчтэй нөлөө үзүүлсэн төдийгүй, бурхны шашны номлолыг Төвд орны тухайн нөхцөлд тохируулан хэрэглэсэн нь түүний нэрийг шүтлэгтэн олны дотор алдаршуулахад хүргэжээ. Мөн цаашлан шашны зүтгэлтэн нарын бичсэн түүх шастирт хэт өргөмжлөх, тэнгэр бурхны хувилгаан дүр болгон магтан, сайшаах зэргээр сурталчилсаар эцийн эцэст үлгэр домгийн “гайхамшигт” ид шидтэн мэт болж улмаар хоёрдогч бурхан багш хэмээн сүсэгтний дотор өргөмжлөгдсөн ажээ.
34 мүр:
Шарын шажанай ёһо зүйн һургаал дотороо һанбаартан нарын ёһо һуртахуун, мүргэлэй ёһо һуртахуун, сүсэгтэнэй ёһо һуртахуун, түүншлэн бурханай шажанай доторхи томоохон шэглэлээрээ эхэ хүлэгэнэй бага хүлэгэнэй, ошорто хүлэгэнэй ёһо һургаал гэгшэлэн ялгабарладаг.
Бурханай шажаниинь 2500 гаруй жэлын турша өөрын үзэл һургаалые багтааһан номын эхэ соморлиг үбэ санг үлдээһэн
Гурбан аймаг һабай номой сомирлогой доторһоо хамагай эртэнэй номготголой аймаг һаб гэгшье
Гурбан аймаг һабай номой хамагай һүүлшын гутгаар соморлиг “Илта номой аймаг сан” мүн болоно. Иинхүү илта номой аймаг сан боло һаб шимын юртэмсэ, һайн муу сэтьгэл, сансар, нирвана, юртэмсын тогтосо, зохёон байгуулалта зэрэгые 4 үнэнэй ялгабраар нарыбшлан үзүүлһэн шажан, гүн ухаанай номой соморлиг ажаа.
Бурханай шажан [[Түбэд]] орондо дэлгэршэ эхилхэ саг мүшһөө эхилэн Түбэдэй шажанай олон урсгалынхан Бурханай шажанай номлол һургаалые өөр өөрынхөөрөө олон түмэн инзаар хэсэгшэлэн оршуулжа байһан
== Зүүлтэ ==
| |||