Тархи: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
1 мүр:
[[Файл:Human brain midsagittal cut description.JPG|350px|мини|Хүнэй тархи:<br />1. Томо тархиин хахад бүмбэрсэг ([[Һүүлэй тархи]])<br />2. [[Таламус]] ([[Забһарай тархи]])<br />3. [[Гипоталамус]] ([[Забһарай тархи]])<br />4. [[Дунда тархи]]<br />5. [[Варолиин хүүргэ|Хүүргэ]]<br />6. [[Бага тархи]]<br />7. [[Уртабтар тархи]]<br />8. [[Нюрганай тархи]]]]
'''Тархи''' ({{mongolUnicode|ᠲᠠᠷᠢᠬᠢ|h}}) [[хохимой]]н дотор байха түб мэдэрэлэй тогтолсооной [[эрхэтэн]] болохо эд. Тархи синаптик холболтотой олон тооной нейронуудаар бүридэнэ.
Тархинь [[хохимой]]н (габалын) хүнды дотор байрладаг. Тархиин хатуу гадар зөөлэн эдһээ [[нугаһан (анатоми)|нугаһанай]] шэнгэтэй забһараар тусгаарлагдаһан байна. Баялиг һудалай һүлжээ тархиин эдые [[хүшэлтүрэгшэ]]эр, шэмэ тэжээлээр хангана. Тархиин хэмжээ дундажаар 1300–1400 г. байна. [[Боро бодос]] үүсхэгшэ мэдэрэлэй эсүүдэй бэенүүд тархиин гадарда (тархиин холтоһодо) болон тархиин доторой [[сагаан бодос]]ой дунда болоно. Мэдэрэлэй 12 хос тархиһаа эхилнэ, энэ тоодо досоохи эрхэтэнэй ажаллалгые хүтэлхэ [[төөригшэ мэдэрэл]] ({{lang-la|nervus vagus}}). Энэнь симпатик эшэ хажууда ябана ба симпатик мэдэрэлэй адли эрхэтэндэ һалбари үгэдэг. Ехэнхи тохёолдолдо тэдэнэй үйлэдэл нүгөөдэ байдаг.
13 мүр:
Уртабтар тархи, [[дунда тархи|дунда]] болон [[забһарай тархи]] холбоотой юм. Эдэ хэһэгүүдынь орёо хүдэлсын рефлекс, бодосой һолилсоо болон досоо оршоной тогтомолые зохисуулна.
Забһарай тархи 3-дахи тархиин хобдолоор хубагдаһан хос [[таламус|таламусһаа]] (хараанай тобгор, ({{lang-la|thalamus}}) ба гипоталамусһаа (({{lang-la|hypothalamus}}) бүридэнэ.
Мэдэрхын эрхэтэнүүдһээ абаһан бүхы мэдээлэл таламуста шэлжэнэ. Тэдэнь шухала бэшэ мэдээлэлые шүүнэ, шухала ажа холбогдолтой үйлэ ябадалай тохёолдолдо холтоһые ажалалгада оруулна.
Гипоталамус соо тархиин автономито үүргэ сугларжа байна: эндэ үлдэхын, садахын, ундаа хүрэлгын, бэеын температурын түбүүд хадгалдаг. Гипоталамусай нейронууд [[үншэн тархи]] (гипофиз, {{lang-la|hypophysis}}) зохисуулха нейрогормоные эльгээнэ.
{{1000 үгүүлэл}}
| |||