Арифметикэ: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
5 мүр:
* '''Нэмэхэ''' үйлэдэл (<math>+</math> тэмдэглэһэн)
* '''Хаһаха''' үйлэдэл (<math>-</math> тэмдэглэһэн)
* '''Үрэжүүлхэ''' (үдхэхэ) үйлэдэл (<math>
* '''Хубааха''' үйлэдэл (<math>
Арифметикэнь үндэһэндээ тоосоолол хэхэд ашаглагдадаг. Арифметикын үндэһэн дүрэмүүдые объектнуудтай харисаха үдэр тутамын туршалгаһаа гарган абаһан. Тиигэхэлээр гурбан хонин дээрэ хоёрые нэмэхэ, харин дараань баһа дүрбые нэмэхэ, эсэбэл эхилээд дүрбэн хонин дээрэ гурбые нэмэхэ, дараань баһа хоёрые нэмэхэнь шухала буса. Үндэһэндээ энэ дүрэмые холбон бодолтын хуули гэжэ нэрэлдэг: <math>(a+b)+c =a+(b+c)</math>. Холбон бодолтын хуулинь зүбхэн бодито тоое нэмэхэд дэлгэрэһэн түдыгүй, тооной бусад бүхыл хэлбэринүүдтэ баһа дэлгэрбэ.
== Шэнэ тоо яагаад хэрэгтэй ==
Хубааха болон хаһаха арифметикын үйлэдэлнүүдые зүбхэн бодито тоонууд <math>(1,2,3...)</math> ашаглан тэрэ бүри хэрэглэхэ боломжогүй. [[Бодос зүй|Физикын]] хубида <math>8</math> зооһон мүнгые <math>3</math> хүндэ тэнсүү хубаажа болодоггүйнь <math>10</math> зооһон мүнгые <math>8</math> хүндэ хубаажа болодоггүйтэй адли. Иимэрхүү бодолгонуудые тооной шэнэ хэлбэринүүдые оруулжа ерэһэнээр шиидэбэрилдэг. Бодито амидаралда гурбанай нэгэ доллар гэжэ байдаггүй, һүрэг хүншье гэжэ байдаггүй. Гэхэдээ бутархай юмуу, һүрэг тоо оруулһанаар ямаршье тоосоололые шиидэбэрилжэ болодог. Жэшээнь, наймые гурбада хубаахад <math>8
== Тооной шар хүрээ ==
Нэмэхэ, үрэжүүлхэ үйлэдэлнүүд ямар нэгэ шэнэшэлэлгүй <math>\mathbb N</math> натурал тооны олонлогийн хүрээнд хэрэглэгддэг. Бүхэл <math>\mathbb Z</math> тоое олон болгоход <math>\mathbb N</math> тоон дээрэ һүрэг бүхэл тоонууд <math>(-1,-2,-3...)</math> болон <math>0</math> нэмэхэ замаар гараган абадаг. Үүнэй дараа хаһаха үйлэдэлые сүлөөтэй ашаглажа болоно. Саашадаа тооной хүрээе хубааха үйлэдэл хэхэд шаардалгатай <math>\mathbb Q</math> бутархай тоое олонлигой замаар үргэдхэдэг. <math>\mathbb N</math>, <math>\mathbb Z</math>, <math>\mathbb Q</math> хамтадаа рациональ тоо <math>\mathbb Q</math>-эй олонлигые үүдхэһэнээр тэгтэ хубаахаһаа бусад математикын бүхыл үндэһэн үйлэдэлнүүдые сүлөөтэй ашаглаха бололсоое бүридүүлдэг. Рациональ тоо бүри бутархай хэлбэригээр <math>
[[Категори:Тооной ухаан]]
|