Энэдхэгэй шажан: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
19 мүр:
Шухала бэшэбэринүүд: [[Веда]] болон [[Махабхарата|Бхагавад-гитын]] сударууд.
[[Энэдхэг]]эй [[ниигэм]]эй шухала тодорхойлолгонь ниигэмэй дабхаргата бүтэсын («[[кастын системэ]]») уламжалалта ябасуу хүрээнэй тогтолсоо юм.
Энэдхэгэй шажанай үндэһэнүүд манай эрын үмэнэхи хоёрдогшо мянган жэлһээ эхитэй.
Энэдхэгтэ һуурижаһан арьяшууд Ведын шажаные эндэ асараа.
[[Брахманизм]]да гэгээнтэн ламанарые бурхад болон хүмүүнэй хоорондын зуушалаггшад хэмээн үзэдэг.
Ведийн галын бурхан Агни брахманизмийн гол бурхан. Түүнд зориулан янз бүрийн ёслолоор өргөл үйлддэг байжээ
== Сэсэн мэргэнэй тухай энэдхэгэй шажанай һургаал ==
[[Файл:CowHA.jpg|мини|слева|[[Үхэр]]ые Брахман бурханай бэлэг хэмээн үзэдэг ушарһаа энэдхэгэй шажанда үхэрые арюун амитанда тоосодог. Үхэртэ мүргэхэ, түүные шүтэхэнь магадгүй, амидаралай хэб маягынь [[мал ажахы]]тай холбоотой байһан
[[Файл:Kathakalidancer.jpg|мини|[[Катхакали]] бүжэгынь эртэнэй энэдхэгэй туули найраглалай түүхэһээ үгүүлдэг бүжэг, зүжэглэл, хүгжэм болон ёһололой бүжэгын согсолбори]]
Энэдхэгэй шажаниинь маша олон талатай хэдышье, энэдхэгэй шажаные даган баримталагшадай хубаан үзэдэг хэд хэдэн түһэтэй этигэл үнэмшэлнүүд байдаг. Энэ һуури этигэл үнэмшэлнүүдынь абаралаар дамжаһан сэдьхэл һанаа бэеһээ бэедэ шэлжэхэ, сэдьхэл һанаа өөр бэеын бүрхэбшэнд шэлжэхэ һууха байдалһаа сүлөөлэгдэхэ, [[карма|кармын]] болон [[дхарма|дхармын]] хуулинуудые багтаадаг. Амидаралай Энэдхэг хэб маягынь эдэгээр ойлголтонуудай үндэһэн дээрэ бүрилдэдэг.
Мүр 29 ⟶ 35 :
=== Карма болон дхарма ===
Энэдхэгшүүд кармын “үйлын үрын” сансарын хуулида этигэдэг. Зан суртахуунай үйлэдэлнүүдэй үрэ дагабарууд үхэһэнэйхинь дараа дараагай оршохыдо шэлжэн тухайн хүнэй дараагай түрэлтын хэлбэритэ эерэгээр юм уу һүрэгөөр нүлөө үзүүлдэг. Атманай хубиа бодоһон үйлэдэл бүритэ түүнэй түрэхын, үхэлэй, дахин түрэхын тойрогтой холбоотой тодорхой үрэ дагабарууд байдаг. Энэдхэгэй шажаные хатуу баримталагшад дхармын хуулиие дагажа мүрдэхые хэшээдэг. Дхармые (санскритээр “зүб зан түлэб”) туйлын үнэн гэжэ үзээд энэдхэгшүүд түүные үдэр тутамын амидралдаа хадгалжа байхые эрмэлзэдэг. Мүнөөдэр [[дхарма]]нь хүн бүритэ зан түлэбэй хуули зүйе һануулан, энэдхэгшүүдэй ёһо зүйн баримжаа болоһоор байна. Хэрэб һанатан дхарма энэдхэг хүн бүритэ байбал зохихо энэрэл ниигүүлсэл, болон сэбэр сэмсэгэр байдалые һайн үйлэдтэн гэжэ үзэдэг бол свадхармань дхармагай хуби хүнэй ойлголтые абажа үзэдэг.
=== Энэдхэгэй шажанай гаралга ===
Энэдхэгэй шажанай изагуур үндэһэн [[Инд мүрэн]]эй хүнды дэхи [[Хараппа|Хараппын]] соёл эргэншэлһээ үүдэлтэй. Энэ соёл эргэншэл үндэр хүгжэһэн, хотожоһон соёл эргэншэл МЭҮ 2-3 дахи мянган жэлэй тэртээ мүнөөнэй [[Пакистан]]ай нютаг дэбисхэр дээрэ сэсэглэжэ байба. Хараппын шажанай тухай тодорхой зүйл бага хэдышье, үлдэжэ хосорһон хэблэлэй мэдээлэлэй дагуу [[дагина]] бурхан, Шивагай эбэртэ үбгэ дээдэһэтэ мүргэн шүтэдэг байһан талаар нотлон харуулдаг. Мододо болон амитадые дүрсэлдэгынь баһа лэ шажанай ажа холбогдолтой.
[[Брахманизм]]ынь энэдхэгэй шажанай эртэнэй хэлбэри агаад үндэһэ изагуураараа МЭҮ 2000 жэлэй тэртээ Энэдхэгтэ [[Түб Ази]]ин нүүдэлшэдһээ орожо ерэһэн, [[арьяшууд]]ай Ведын шажантай холбогдодог. Арьяшуудай соёлые олон тооной ёһололнууд, санскрит бэшэг үдхын ашаглалта, Брахманые болон Индра, Агни, Вайя зэрэг бурхадые хүндэлэн дээдэлдэг байһанаар тодорхойлдог.
== Зүүлтэ ==
| |||