Алексей Бадаев

Алексей Данилович Бадаев (түрэһэн нэрэнь Лэгсэг Бадмаев) 1960 онһоо СССР-эй уран зохёолшодой холбооной гэшүүн, Буряадай АССР-эй соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ, Буряадай арадай уран зохёолшо гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэтэй, Буряад Уласай Гүрэнэй шангай лауреат юм.

Лэгсэг Бадмаев Ивалгын аймагай Олзон нютагта 1928 ондо түрөө һэн. Нютагайнгаа һургуули дүүргэһэнэйнгээ удаа түмэр замай техникумдэ, авиационно училищида һуралсаһан, Уһан сэрэгэй Флодто офицерээр алба хэһэн байна. Удаань «Буряад-Монголой үнэн» сониндо хүдэлөө, М. Горькиин нэрэмжэтэ Литературна институдай дэргэдэхи Дээдэ Литературна курс дүүргээ, удаань Улаан-Үдын телестудиин буряад редакциин ахалагша редактораар ажаллаһан намтартай.

Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай үедэ поэдэй түрүүшын шүлэг толилогдоһон юм. «Полкын туг доро» гэһэн түрүүшынь ном 1958 ондо хэблэгдээ. Амгалан сагай үедэ совет сэрэгшэдэй ажабайдал, дайшалхы һуралсал энэ ном соо харуулагдаа. Тэрэ гэһэнһээ хойшо Алексей Бадаевай шүлэг, поэмэнүүдэй гушаад ном хэблэгдээ.

Ород хэлэн дээрэ оршуулагдажа хэблэгдэһэн «Эсэгэнэрэй захяа» («Буряадай номой хэблэл», 1961), «Хүн ябана» («Советский писатель», 1964) «Сагнай иимэ юм гү» («Советская Россия», 1969), «Шүлэгүүд» («Буряадай номой хэблэл», 1973), «Июлиин залин» («Советский писатель», 1974), «Байгалһаа бууһан һалхин» («Современник», 1976), «Саяанай хормойдо» («Буряадай номой хэблэл», 1976) гэһэн номуудтайнь ород уншагшад танилсаа һэн. А. Бадаевай шүлэг, поэмэнүүд латыш, армян, азербайджан, киргиз, туркмен, татар, хальмаг, яхад, мордва, тува, хакасс болон бусад хэлэнүүд дээрэ толилогдоһон, Монголдо, Польшодо хэблэгдэн гараһан юм.

1978 ондо поэдэй «След на земле» («Советская Россия», 1978), «Һур харбаанай дуунууд» («Буряадай номой хэблэл», 1985) гэжэ хоёр ном гараа. 1980 ондо «Молодая гвардия» хэблэл «Эсэгэ дайдам — Олзон» гэһэн номынь хэблэн гаргаа.

Алексей Бадаевай шүлэгүүд образуудаараа, гүнзэгы удхаараа илгардаг юм.

Республикынгаа ниитын болон литературна ажабайдалда тэрэ эдэбхитэйгээр хабаадалсадаг һэн. Буряадай уран зохёолшодой холбооной правлениин гэшүүнээр һунгагдаһан байна. Буряадай искусство ба литературын хоёрдохи декадада (1959), Ази, Африкын оронуудай залуу уран зохёолшодой Ташкентдэ болоһон уулзалгада (1976), Ленинэй түрэһөөр 100 жэлэй ойдо зорюулагдажа Монголдо болоһон тематическа конференцидэ (1970) Алексей Бадаев хабаадалсаа.

Республикын Верховно Соведэй Президиумэй Хүндэлэлэй грамотаар, «Хани барисаанай» орденоор, Агван Доржиевай нэрэмжэтэ медаляар шагнагданхай. «Буряадай АССР-эй соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ», Буряадай арадай уран зохёолшо гэһэн хүндэтэ нэрэ зэргэтэй. 1960 ондо СССР-эй Уран зохёолшодой холбооной гэшүүн боложо абтаһан байна. Буряад Уласай Гүрэнэй шангай лауреат.