Хамар дабаан

Хамар дабаан (Хамар-Дабан) хадаа Байгал нуурай урда, зүүн-баруун тиишэ үргэлжэлдэг шэлэ нюруу юм.

Хамар дабаан
Улаан-Үдын ойро Хамар дабаанай урда ташалан
Эгээн үндэр сэг
Орьёл	Хаан уула (Буряад Улас)
Үндэршил	2396
Хэмжээ
Ута	~360 км
Үргэн	~55 км
Газар зүй
Орон	Орос

Тойм

Эрхүү можо, Буряад Уласай хоорондо хилэ юм. Байгал нуурай эрье болон Хамар дабаанай хоорондо Транссибириин түмэр зам (Зүүн Сибириин түмэр зам, ВСЖД) үргэлжэлдэг мүн.

Хамар дабаан уулын хойто хэһэгынь баян ургамалтай Ара Байгалай эгээн шииглиг бүһэ (шииг нойтониинь 1200 мм тухай), урда хэһэгынь тундрын ургамалтай. Эртын үеһөө хадагалһан шэлбэһэтэ ой модондо уляаһан, хуһан, үндэр уулын хээрэ, тагтар нарһан ба тагтар хуһан харагдажа болоно.

Уулын түб хэһэгтэ 1968 ондо Байгал нуурай уласай байгаалиин биосферын нөөсэ газар бии болоһон.

Эгээн үндэр орьёлынь Байшанта уула (орос Байшинт-Ула; 2995 м) гү, али Хаан уула (Хан-Ула; 2396 м). Эгээн хилбар хандаха уула болохо Хара-Болдог (пик Черского; 2090 м) жэл бүри мянга мянган туристууд ошодог.

Хамар дабаан нюруу олон нууртай. Эгээн һайн мэдэгдэһэниинь Булганта нуур (Соболиное озеро). Бишыхан нуурнуудынь Патовое нуур (Патовое озеро), Боохолдойн нуур (Чёртово озеро).

Гол горхониинь Хүтэлэг гол (Утулик), Үлэнхэ гол (Снежная), Химни гол (Темник), Хара мүрэн (Хара-Мурин). Гол амитадынь хүрин баабгай, хандагай, шоно, үнэгэн, хэрмэн, эгэл һойр, бидэртэ һамарша шаазгай, тоншуул, хүхэ ногторуу. Гол загаһаниинь хадаа хадаран, зэбгэн болон ялаагана зэргэ загаһан.

Зураг

• 
  Хамар дабаан үбэлдөө (Улаан-Үдын оршомдо ниидхэ онгосоһоо абаһан зураг)
• 
  Буряад Уласай Хаамин тосхоной ойролсоо Хамар дабаанай хойто ташалан
• 
  Хамар дабаанай урда ташалан (Улаан-Үдын оршом)
• 
  Боохолдойн нуур

Холбооһон

• Природа Байкала. Хамар-Дабан (ород)
• Природа Байкала. Схема района Хамар-Дабан (ород)
• Хамар-дабан. Большая Советская Энциклопедия (ород)