Экологи: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Отмена правки 54307, сделанной Elvonudinium (обсуждение)
Тэмдэг: болюулха
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м Откат правок 178.120.40.131 (обсуждение) к версии Elvonudinium
Тэмдэг: Мухарюулга
 
1 мүр:
'''Экологи''' ({{lang-bxrgr|экоοἶκος}} — ехэгэр ба {{lang-gr|λόγος}} — эрдэм, ухаан) — [[байгаали]] болон тэрэнэй [[хүнүүд]]тэй харилсаан тухай эрдэм ухаан юм<ref name="ecology">Charles J. Krebs, 이준호, 류문일 역, <생태학>, pp.5~9(바이오사이언스 2011).</ref>. Баруун эрдэм ухаанда экологи гэһэн {{comment|нэрэ томьёо|термин}} «Махабадай юрэнхы морфологи» («Generelle Morphologie der Organismen») гэжэ номдоо [[германшууд|герман]] эрдэмтэн [[Эрнст Һеккель]] оруулһан байна. Мүнөө сагта экологи ''байгаалиин харуултай'' холбоотой байна, ондогоор хэлэбэл, экологи гансал [[биологи]]ин нэгэ һалбари эрдэм ухаан бэшэ аад, ниигэмэй асуудалые адли хамаржа нэгэдэмэл эрдэм ухаан болонхой. Тиимэшье һаа, экологи эрдэм ухаан хубида ямаршье зан түлэбэй талаархи зорилгогүй байна.<ref name="Thomas_ecology">Thomas M. Smith, 강혜순, 오인혜, 정근, 이우신 역, <생태학>, p.3(라이프사이언스 2011).</ref>
 
Экологиин үндэһэ һууринь байгаалиин түүхэ болоно. Хүн түрэлхитэнэй уг яахадаа, хэзээ ангуушад болоһон, [[Шэнэ шулуун зэбсэгэй хубисхал|таряалангай хубисхалай]] һүүлдэ яажа мал ба таряа ургаһан гэхэ мэтэ байгаалиин түүхэ тухай мэдээсэлые хэрэгтэй байгаа.<ref name="ecology" /> {{МЭҮ|4 зуун жэлдэ}} [[Аристотель|Аристотелиин]] «Амитадай түүхэдэ» ({{lang-gr|Τῶν περὶ τὰ ζῷα ἱστοριῶν}}, {{lang-la|Historia Animālium}}) хулгана сагсаа гаймшаг тухай тайлбари үгэжэ туршаба. Хорлогшо амитадые үгы болгохын түлөө арга һанаһан эртын грек ба римэйхидэй һанаһанһаа [[тоогой ухаан]] ба байгалиин түүхые хэрэглэжэ мүнөө үеын экологи бии болобо. 1668 ондо [[Антони ван Левенһук]] математикын тоололгоор сохо үдэхэ хурданиие гаргажа, хоёр [[илааһан]] гурбан һарын хугасаанда 750,000 оршом илааһан гаргажа шадана гэжэ тоосоолбо.<ref name="ecology" /> 1798 оной эхиндэ демограф [[Томас Мальтус]] «Популяци тухай бэшэгээ» (Essay on Population) ниитэлһэн. Тус ном [[Чарльз Дарвин|Дарвинай]] онолые байгаалиин шалгаралай онолдо нүлөөлжэ [[эволюци]] онолдо хүгжэбэ. Ургамалай эколог [[Йоһаннес Эугениус Варминг]] синэкологидэ маша ехэ нүлөө үзүүлжэ, популяци ба биоценоз тухай үргэжүүлһэн асуудалнуудые хүлеэн зүбшөөрһэн 1900-аад оной үедэ экологи эрдэм ухаанай замналые бии болгобо.<ref name="ecology" />
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Экологи" хуудаһанһаа абтаһан