Шубуун: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
21 мүр:
Одоогоор [[Дэлхэй]] дээрэ 9792 үлүү зүйлэй (2007 мэдээнээр)<ref name="Clements">{{книга|автор=James F. Clements.|заглавие=Список птиц мира Клеменца|оригинал=The Clements Checklist of Birds of the World|издание=6-е издание|место=Ithaca|издательство=Cornell University Press|год=2007|том=|страниц=843|isbn=978-0-8014-4501-9}}</ref>, тэрэ тоодо [[ОХУ|Россиин]] газар дайдада — 789 зүйлнүүд (энэ тоодо 125 уургайлдаггүй зүйлнүүд, 7 усадхагдаһан зүйлнүүд)<ref>''Коблик Е. А., Редькин Я. А., Архипов В. Ю.'' Список птиц Российской федерации. — М., 2008. — С. 25.</ref> шубуун мэдэгдээдэ байна. Халуун, һэрюун, хүйтэн, туйлын бүһэнүүд болон [[тэнгис]], далай гээд дэлхэйн бүхыл бүһэн нютагаар тархаһан байха ба хүрээлэн бай оршондоо зохисоһон түрэлнүүд байна. Шубуудай тоо толгой [[хойто туйл|хойто]], [[урда туйл|урда]] хоёр туйлһаа экваторта ойртохо туһам ехэдхэдэгынь хоол тэжээл болон саг ууларилай нүхэсэлтэй холбоотой. Иимэһээшье олон зүйл шубууд нүүдэлэлэн амидардаг боложо һэн. Шубуудынь нэлээд үндэр хүгжэлтэй амитад болон ниидэхэд зохисоһон олон гайхалтай зохилдолгоотой. [[Монгол Улас|Монгол орондо]] 460 оршом зүйлэй шубуун нүүдэлэй болон һуурин байдалаар тохёолдоно.
 
Агаарай оршонг эзэгнэһэнээр шубуудынь бусад амитадһаа тусгаарлагдаба. Энэхүү зорилгодо гайхалтай даһан зохисохо шубуудынь хубисалай гайхамшигтагайхамшагта ололто болохо ниидэхэ шадабариие үзүүлдэг.
 
== Шубуудай олон янзын хэлбэри, дүрсэ ==
38 мүр:
== Шубуудай нүүдэл ==
[[Файл:BrantaLeucopsisMigration.jpg|мини|[[Галуун]]ай шаантаг]]
Үбэл болон зунай амидаралай оршоной хоорондохо шубуудай нүүдэл болон залуу шубуудай бүлэгүүдэй зүг шиггүйшэнгигүй ниидэлгүүд бараг бүхыл бүһэ нютагуудта ажаглагдадаг. Тэдэ газар нютагай хотхор гүдгэрэй байдал, Дэлхэйн соронзон орониие мэдэрхэ шадабари болон [[угай шэнжын шудалал|генетикын]] хүтэлбэриие баримталдаг. Илангаяа [[Америкэ]]дэхи нүүдэлэй зонхилхо хэһэгынь хойто-урда гэһэн тэнхэлгын дагуу ябагдадаг. [[Европо|Түб Европодо]] нүүдэлэй үндэһэн хоёр шэглэл байдаг: баруунай дэгэлэйнүүд [[Гибралтар]], [[Газарай дундада тэнгис]]эй дагуу [[Африка|Баруун Африка]] руу ниидэдэг; дурнын дэглиинүүд Дурнада Африка хүрэхэ замдаа Босфор, Иорданай хүнды, Синайн хахад арал, [[Нил мүрэн]]эй хүндые огтолон гарадаг. Усадхагдажа алга боложо бай биологиин түрэл зүйлнүүдые хамгаалха арга хэмжээнь зохисуулхад түбэгтэй, хэд хэдэн оронуудта нэгэн зэргэ хамгаалха арга хэмжээ ябуулхые шаардажа байна.
 
== Ниүлүүлгэ ба үржэл ==
[[File:Oeuf en train d'eclore.jpg|мини|[[Тахяа]]най дэгдээхэйнүүд [[үндэгэ]]нэй хальһан 21 үдэрэй дараа хагалан гарадаг]]
Ехэнхи шубууд ниүлүүлгэ болон үүр заһахадаа зорюулһан нютаг дэбисхэртэй байхые зорижо түүныгээтэрэнэйнгээ хамгаалдаг. Тэдэгээрынь дуулажа (жэргэдэг шубууд) хамтарагшынхаахамтарагшынгаа анхаарлые татадаг, эсэбэл харагдахуйсахарагдахыса дохёо, жэшээнь тодо үдэ һодоо ашагладаг. Шубуудай хосой холбоо үргэлжэлхэ байдалаараа янза бүри. Заримынь [[нугаһан]] мэтын шубуу шигшэнги үндэгэлхэ хүрэтэлхэхүрэтэрхи далада үеэр хизгаарлагдадагхизаарлагдадаг бол [[мяхашан]] шубууд, уули, осон шубуу бүхыл амидаралаараа холбогдодог. Зарим зүйлынзүйлэй шубууд хэмэл үүр баридаг бол заримынь нэгэ үүрые хэдэн жэлэршьежэлээршье ашагладаг. Осон шубууд боһоогоороо үндэгэлдэг ба үүр заһадаггүй. Бүхы шубууд ехэбшэлэн сагаан үнгын 1-20 хүрэтэрхи тооной [[үндэгэ]] гаргадаг. Эсэгэ эхэ шубууд үндэгэнэйхөө дотоодо байнгын температурые хадгалжа байхын тулада 11 үдэрһөө 20 долоо хоног хүрэтэр үндэгэнүүдээүндэгэнүүдөө дардагдарадаг. Ангаахайнуудаа гаруута эсэгэ эхэнь тэдэниие хоололжо, ниидэхэд һургадаг. Хүрөө мэтын шубуунь шэмэгжэ байдалаар амидардаг: бусадай үүрэндэ үндэглэдэг ба өөр эсэгэ эхэшүүд тэдэниие асаржа хамгаалдаг.
 
== Шубуудай ниидээнэй шадабари ==
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Шубуун" хуудаһанһаа абтаһан