Энэдхэгэй шажан: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
10 мүр:
|caption3=
}}
'''Индуизм''', '''энэдхэгэй шажан''' гү, али '''хиндү шажан''' [[Энэдхэг]]тэ зонхилхо шажан юм<ref name
Гурбан мянган тухай жэлэй үмэнэ бии болоһон Энэдхэгэй шажан мүнөөдэр дэлхэй даяар тархаһан гурбадагша шажан, тэрэниие Зүүн болон Баруун зүгтэ 1 [[тэрбүм]] үлүү хүн баримталжа байна, энэ тоодо 950 [[сая]] тухай [[Энэдхэг]] болон [[Балба]] оронуудта ажа һуудаг.<ref>{{cite web|url=http://www.adherents.com/Religions_By_Adherents.html|title=Major Religions of the World Ranked by Number of Adherents|accessdate=2007-07-10|work=|publisher=Adherents.com|archiveurl=http://www.webcitation.org/60pybV8dP|archivedate=2011-08-11}}</ref> Гэхыдээ «энэдхэгэй шажан» гэһэн үгэ янза бүриин шажанай тодорхой бурхан, үндэһэлэгшэ, сүм хиид, гэгээн ном сударгүй, тиимэ шүтлгые
Персүүд [[Инд мүрэн|Инд]] «хиндү» (индус) мүрэнэй эрьеын оршон һуугшадые энэ нэрлэбэ.
29 мүр:
[[Файл:Kathakali BNC.jpg|мини|[[Катхакали]] бүжэгынь эртэнэй энэдхэгэй туули найраглалай түүхэһээ үгүүлдэг бүжэг, зүжэглэл, хүгжэм болон ёһололой бүжэгын согсолбори]]
Энэдхэгэй шажаниинь маша олон талатай хэдышье, энэдхэгэй шажаные
Юртэмсые энэдхэгэй шажанай үүдэнһээ үзэхэнь дахин түрэхэ тойрог, [[сансара|сансарын]] (сэдьхэл һанаа ондоо бэеын бүрхэбшэндэ шэлжэхэ — орожл) ойлголто дээрэ үндэһэлэгдэдэг. Сансарын хуулиин ёһoop хүн бүритэ бурханлиг дотоодо үнэн гү, али сэдьхэл гэгшэ [[атман]] (энэдхэгэй философи дахи юртэмсын оюун һанаанай эхилэл — орожо) байдаг. Тэрэ юртэмсэ дэхи бүхыл зүйлые хамарһан сансрын оюуной эхилэл болохо Брахмантай түһэтэй. Атман боло майагай (санскритһээ оршуулбал «хии үзэгдэл», «далдын хүсэн» гэһэн удхатай) бүхыл оршолон, юртэмсые хүнэй хүртэхые уридшалан тодорхойлогшо хии үзэгдэлэй хүсэндэ захирагдадаг. Хии үзэгдэлдэ абтагдаһан атман сансарын байдалһаа гараха боломжогүйгээр оршон амидархын янза бүриин шатуудые тууладаг. Тэрэ үедэ лэ атман зүн билгынхээ туһаламжатайгаар үнэн мүн шанарые ойлгожо, шухамдаа үхэшэгүй Брахмантай нэгэдэн ниилһэнээр сая абаралда ([[мокша]]) хүрэдэг. Үүгээр атманай дахин түрэлтын тойрогһоо гаража, кармын хуулиһаа сүлөөлэгдэһэные тэмдэглэдэг. [[Йогин]], даяншалал, бисалгал, бурханда мүргэхэ зэргэнь абаралда хүрэхэ замууд юм.
=== Карма болон дхарма ===
Энэдхэгшүүд кармын «үйлын үрын» сансарын хуулида этигэдэг. Зан суртахуунай үйлэдэлнүүдэй үрэ
=== Энэдхэгэй шажанай гаралга ===
45 мүр:
Энэдхэгэй шажанай гол шэнжэнь олон зуунай туршад хүгжэһэн бурхадай абарга томо сүмэтэй, тэрээр өөртөө ведын бурхад, янза бүриин газарай болон түгээмэл бурхадые багтааһан байдаг.
Энэдхэгэй шажанда йога, санкхья, ньяя, вайшешина, пурва миманса болон веданта гэһэн 6 һургуули байдаг. Энэдхэгэй шажанай бурхадай мүн шанарые тайлбарлаха хэд хэдэн арга байдаг. Зарим энэдхэгшүүд бурхадые юртэмсын һанаа болохо Брахманай бэелэл гэжэ үзэдэг. Заримынь [[Шива]] болон [[Кришна]] бэелэл гэдэг. Эдэгээр бүхы һалаалалуудта ниитэлгэ шүтэлгэ оршодог. Орон нютагай уламжалалта түгээмэл бурхад энэдхэгэй шажанда орожо, олон бэшэрэгшэдые олобо. Эдэгээр бурхадай гурбань болохо Вишна — үгөөмэр сэдьхэлтэй хамгаалагша, Шива — һүйтгэгшэ хүсэн, харин Брахма — бүтээгшэ, гурбуулаа ниилээд [[Тримурта|Тримуртын]] гурбалые бүрилдүүлнэ. Хэрэб Брахма мүнөөдэр сөөхэн бэшэрэгшэдтэй боло, Шива эсэргээр олон дүрүүдтэ бэелэлээ олоо, жэшээнь, Катаража (Бүжгын хаан), бар унаһан, нүүрээ хөөдһэн даяанша. Энэдхэгэй олон бурхадые хүдэлгөөнэй хэрэгһэлэй бэлэг тэмдэгэй журамаар амитанаар түлөөлүүлдэг, иимэ ушарһаа Шивые гурбан шүдтэйгээр Нанди зэрлиг үхэр унаһан байдалаар дүрсэлдэг. Юртэмсын хамгаалагша
=== Шажанай бэшэбэринүүд ===
|