Энэдхэгэй шажан: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м clean up, replaced: Тэрээр → Тэрэ (5) using AWB
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
29 мүр:
 
[[Файл:Kathakali BNC.jpg|мини|[[Катхакали]] бүжэгынь эртэнэй энэдхэгэй туули найраглалай түүхэһээ үгүүлдэг бүжэг, зүжэглэл, хүгжэм болон ёһололой бүжэгын согсолбори]]
Энэдхэгэй шажаниинь маша олон талатай хэдышье, энэдхэгэй шажаные даган баримталагшадай хубаан үзэдэг хэд хэдэн түһэтэй этигэл үнэмшэлнүүд байдаг. Энэ һуури этигэл үнэмшэлнүүдынь абаралаар дамжаһан сэдьхэл һанаа бэеһээ бэедэ шэлжэхэ, сэдьхэл һанааһанаан өөрондоо бэеын бүрхэбшэнд шэлжэхэ һууха байдалһаа сүлөөлэгдэхэ, [[карма|кармын]] болон [[дхарма|дхармын]] хуулинуудые багтаадаг. Амидаралай Энэдхэг хэб маягынь эдэгээр ойлголтонуудай үндэһэн дээрэ бүрилдэдэг.
 
Юртэмсые энэдхэгэй шажанай үүдэнһээ үзэхэнь дахин түрэхэ тойрог, [[сансара|сансарын]] (сэдьхэл һанаа өөрондоо бэеын бүрхэбшэндэ шэлжэхэ — орожл) ойлголто дээрэ үндэһэлэгдэдэг. Сансарын хуулиин ёһoop хүн бүритэ бурханлиг дотоодо үнэн гү, али сэдьхэл гэгшэ [[атман]] (энэдхэгэй философи дахи юртэмсын оюун һанаанай эхилэл — орожо) байдаг. Тэрэ юртэмсэ дэхи бүхыл зүйлые хамарһан сансрын оюуной эхилэл болохо Брахмантай түһэтэй. Атман боло майагай (санскритһээ оршуулбал «хии үзэгдэл», «далдын хүсэн» гэһэн удхатай) бүхыл оршолон, юртэмсые хүнэй хүртэхые уридшалан тодорхойлогшо хии үзэгдэлэй хүсэндэ захирагдадаг. Хии үзэгдэлдэ абтагдаһан атман сансарын байдалһаа гараха боломжогүйгээр оршон амидархын янза бүриин шатуудые тууладаг. Тэрэ үедэ лэ атман зүн билгынхээ туһаламжатайгаар үнэн мүн шанарые ойлгожо, шухамдаа үхэшэгүй Брахмантай нэгэдэн ниилһэнээр сая абаралда ([[мокша]]) хүрэдэг. Үүгээр атманай дахин түрэлтын тойрогһоо гаража, кармын хуулиһаа сүлөөлэгдэһэные тэмдэглэдэг. [[Йогин]], даяншалал, бисалгал, бурханда мүргэхэ зэргэнь абаралда хүрэхэ замууд юм.
 
=== Карма болон дхарма ===
53 мүр:
=== Дангина бурхад ===
[[Файл:Kali_Statue_01.jpg|мини|Кали дангина бурханай һүйтгэл тариг уурал хилэн үхэлынхэндэ шэглэгдээгүй: тэрээр шулмаста шэглэгдээ. Энэдхэгэй шажанда түүниие [[хүн түрэлхитэн]]ые эбээгшэ — эхэ гэжэ нэрлэдэг]]
[[Шактизм]]ынь [[Бенгали]], [[Ассам]], [[Кашгар]]та үндэр ажа холбогдолоо хадгалһаар байна. Энэ уламжалал бүхыл жэнхэни, ёһотой юмые эмэгтэй хүнэй бүтээн согсолуулагша эхилэл болохо Шактида хамааруулдаг. Шактиие хүндэлэн дээдэлхэнь онгоной бэшэрэл шүтэлгээр дүрсэлэгдэдэг; шактизмай янза бүриин түрэлүүдые [[Лакшми]], [[Дурга]], [[Кали]] зэргэ дангина бурхадые шүтэлгээр үзүүлдэг. Оршон үеын энэдхэгэй шажанда Калинь олон тооной бэшрэгһэдтэй. Түүниие ехэбшэлэн найман гартай, хүзүүндээ шулмаһын габалаар хэһэн гэнжэтэй, һүйдхэгшын дүрээр харуулдаг. Кали болон Парвати, Шактигиин нэлээд тайбан хубилһан дүрүүдые юрынь Шива бурхантай дүрсэлдэг. ӨөрОндоо нэгэн дангина бурхан [[Янжима|Сарасвати]] эхин үедээ ведын дангина бурхан байһанаа, дараань энэдхэгэй шажанай бурхадай ехэ сүмэдэ оробо. Ведын эринэй үедэ тэрээр [[гол мүрэн]]эй бурхан гэгдэжэ байһанаа, харин мүнөөдэр [[шэнжэлхэ ухаан]]ай, [[хүгжэм]]эй дангина бурхан боложо, ехэбшэлэн дүрбэн гарынхаа хоёроорынь [[хүгжэмэй зэбсэг]] тогложо буйгаар дүрсэлэгдэхэ болоо.
 
=== Ганеша ===
[[Файл:Ganesh statue, Ahmedabad, Gujarat, India.jpg|мини|[[Ганеша]]нь ехэбшэлэн өөрынхөөөөрынгөө амитан болохо харахан дээрэ һууһан, сэсэгэй ваар, [[бадма сэсэг|бадма лянхуа]] сэсэгтэйгээр дүрсэлэгдэдэг. Тэрэ бүхыл [[Энэдхэг]] даяар шүтэгдэдэг, гэхыдээ түүниин шүтэлгэ [[Мумбай]]да (Бомбей) онсогой ажа холбогдолтой]]
Заан түрэхтэй бурханиинь, магадшье үгы, энэдхэгэй хамагай түгээмэл бурхадай нэгэн болодог. Домогой ехэд дэлгэрһэн хубилбариһаа үзэхэд Ганешын заанай толгойнь түүниин эсэгэ Шивагай уурал хилэнтэй холбоотой ажа. Шива өөрын эхэнэр Парватиие хаяһанай дараа даяншалалай гоё һайханые эрэн бэдэржэ ябахадаа бурханай хүсээр Ганешые бүтээһэн гэлсэдэг. Хожомынь Шива түүниие толгойгүй болгоһониинь Парватиие сүхэрэнгөө барахад хүргэбэ. Шива өөрын тэнэг үйлэдэлээ ойлгоод, Ганешын толгойе аян замынь тааралдаһан анханай амитан болохо заанай толгойгоор һолибо. Ганешые азын бурхан, амидаралай бэрхэшээлые дабан туулахад тусалдаг гэдэгтэ этигэсгээдэг. Түүниин амитан болохо Вахан харха ямаршье амида, жэжэ амитандашье байдаг, хүсэн шадалай бэлэг тэмдэг ажа һэн.
 
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Энэдхэгэй_шажан" хуудаһанһаа абтаһан