Византиин эзэнтэ гүрэн: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м →‎top: clean up using AWB
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м →‎top: clean up, replaced: эдын засаг → эдэй засаг using AWB
51 мүр:
'''Византиин эзэнтэ гүрэн''' гү, али '''Зүүн Римэй эзэнтэ гүрэн''' — [[Дундада зуун]]ай үедэ оршожо байһан, [[Константинополь]] хотодо ниислэлээ байгуулһан, эзэн хаанта түрэтэй [[Римэй эзэнтэ гүрэн]]. Оршон һуурин хүнүүд болон хүршэнүүд энэ уласые '''Римэй эзэнтэ гүрэн''' гэжэ нэрэдэдэг байһан болоод мүн Romania ([[Грек хэлэн|грекээр]]: ''Ῥωμανία'', ''Rhōmanía'') гэдэг байгаа. «Римэй эзэнтэ гүрэн», «Византын эзэнтэ улас»-ай хоорондохо илгаань сэбэр оршон үеын ойлголто болоод хэзээнһээ эхилэн Византиин эзэнтэ гүрэн гэхэнь тодорхой бус байдаг болобош Эзэн хаан [[I Константин]] ниислэлээ [[Никодемиа]]һаа ([[Анатолиин хахад арал]] дахи) [[Босфорой хоолой]] дахи [[Византий]] руу шэлжүүлжэ [[Константинополь]] (өөрөөр "[[Шэнэ Рома]]"шье гэдэг) болгоһон хугасаае шухалда тоосодог<ref>{{harvnb|Benz|1963|p=176}}.</ref>.
 
Эзэнтэ гүрэн илангаяа [[Византи-Сассанидай дайн|Рома-Персиин]] болон [[Византи-Арабын дайн]]ай үеэр нютаг дэбисхэрһээ алдажа, доройтоһон болобошье [[Европо]] дахи эдынэдэй засаг, соёл, сэрэгэй хүсэнэй хубида хамагай нүлөөтэй гүрэн хэбээр байһан. Эзэнтэ гүрэн [[Македониин династи]]ин үедэ һэргэжэ, X зуунай һүүл гэхэд Газар Дундын Тэнгисиин зүүн бүһэ нютагта хамагай хүсэрхэг гүрэн боложо дахин һэргээ. Гэбэшье [[1071 он]]һоо хойшо Эзэнтэ гүрэнэй гол нютаг [[Бага Ази]]ин ехэхэн хэһэгэй [[сельджук турк]] үүдэдэ алдаа. XII зуунда Комнэнийн һэргэлтын үеэр бага зэргэ һэргэжэ, ноёрхолоо хэһэг зуур дахин тогтооһон болобош тэрэнэй залгамжалагшадай үедэ дахин доройтоһон. 1204 ондо [[Хэрээһэтэнэй дүрбэдүгээр аян дайн]]аар Эзэнтэ гүрэн үхэлэй сохилто амсажа, задаршье бутран, хоорондоо үрсэлдэгшэ Византын Грек болон Латин уласуудта хубаагдаа. Константинополь ябаандаа һэргэжэ, Палеологой удамай эзэн хаашуул эзэнтэ гүрэнэйе 1261 ондо дахин байгуулһан болобош XIV зуунда дараалһан олон эрхэтэнэй дайн боложо, эзэнтэ гүрэнэй хүсэниие улам бүри һулруулһан. Үлэһэн нютаг дэбисхэрэй ехэнхиие [[Византи–Османай дайн]]аар алдажа, уламаар XV зуунда Константинополь хото, үлэһэн нютаг дэбисхэрэй хамта [[Османай эзэнтэ гүрэн|Османай туркуудтэ]] эзэлэгдэжэ мүхэбэ.
 
== Зүүлтэ ==