Ниигэм: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м clean up using AWB
7 мүр:
'''Ниигэм''' гэдэгынь үргэн удхаараа [[хүн|хүмүүнэй]] зохёон байгуулалтатай, шэг зорилготой харилсаа, үйлэ ажаллалгын системэ, тэдэнэрэй үрэ дүндэ бии болоһон үнэтэ зүйлнүүдэй нэгэдэл, өөрынгөө байнга нүхэн һэргээжэ байдаг бэе даанги тогтолсооной ниилэбэри юм.
 
Уйтан удхаараа ниигэмынь байнгын нютаг дэбисхэртэй, [[улас түрэ]], [[эдэйэдын засаг]]ай бүрин тусгаар тогтонолтой, бэе дааһан соёлтой, ниигэмые бүридүүлэгшэ олон түмэниинь [[сэдьхэл зүй]]н хубида нэгэдэмэл шэнжэтэй байха хүнүүдэй томо ниитэлиг юм.
Мүн ниигэм гэһэн ойлголтые тайлабарилха маша олон хандалигууд байдаг. Тухайлбал [[Германи]]ин социолог Макс Веберэйхигээр ниигэм гэдэг бол бусад хүнүүд болон үйлэдэ ябадалда хандаһан ниигэмэй бүтээгдэхүүн болодог хүнүүдэй харилсан үйлэшэлэл юм.
Т. Парсонс ниигэмые тодорхойлхо доо холбогжо эхилэлэй сэгынь хэм хэмжээ ба үнэтэ зүйлнүүд байдаг хүнүүдэй хоорондын харилсаанай тогтолоо хэмээн үзэжэ [[Карл Маркс]]ынхигаар бол ниигэм гэдэгынь хамтын үйлэ ажаллагаанай ябасада бүрилдэһэн хүнүүдэй хоорондын харилсаанай түүхын ёһоор хүгжэгшэ согсоо юм.
13 мүр:
 
Ниигэмынь маша нарин ниилэмэл бүтэсэ, зохёон байгуулалта, үргэн агуулгатай, оршон тогтонол,өөршэлэлтэ, хүгжэл бүхы зүйрлэн хэлэбэл, амиды [[организм]] лугаа өөрөө хүгжэгшэ, хүниие хүгжүүлэгшэ томо тогтолсоо мүн.
Ниигэмэй гаралга хубисал, хүгжэл, түүниин уг мүн шанар, ерээдүйн түлэб, хандалигые [[философи]], [[түүхэ]], [[социологи]], [[улас түрэ]], [[эрхэ зүй]], [[эдэйэдын засаг]], [[соёл шудалал]], [[антропологи]], [[ёһон зүй]], [[хэлэн шэнжэлэл]] зэрэг ниигэмэй болон хүмүүнлигэй шэнжэлхэ ухаанууд тала бүриһөөнь абажа үзэжэ тайлбарилдаг.
 
«Ниигэм» гэһэн ойлголто, түүниин удха, агуулгые элирхылхэ олон талата асуудалые «Монгол ниигэм», «Америкын ниигэм», «Хүнэй ниигэм», «Ниигэм бол хүнүүд», «Ниигэмэй бүлэг», «Ниигэмэй харилсаа», «Ниигэмэй хүгжэл», «[[Эргэнэй ниигэм]]» гэхэ мэтэ нэрэ томьёо, ухагдахуунаар тодорхойлон хэлэлсэдэг.
44 мүр:
Хүнүүдэй ниигэмэй статусынь ниигэмэй харилсаатай шууд холбоотой болоод хуби хүниин статус бол тэдэнэй хоорондын харилсамжаар тодорхойлогдоно. Хүниин ниигэмдэ эзэлхэ байра һуури ба үүргэ ролиинь илгаатай.
 
Үүргэ роль гэдэгынь хүнүүдэй эрхэ ба үүргэнүүдэй согсо юм. Ниигэмэй үүргэ ролиие гүйсэдхэгшэ бэе хүнүүдынь өөр хоорондоо ниигэмэй харилсан үйлэшэлэлдэ тогтомол орожо байдаг. Ниигэм хэмээхэ томо тогтолсооной дэд тогтолсоо гү, али институтуудынь улас түрэ, эдэйэдын засаг, ниигэм, соёл, оюун һанаа, гадаада харилсаа зэрэг түүниин амидарал, харилсаанай шухала хүрээнүүд юм.
 
Уг хүрээнүүдынь тодорхой илгаатайн сасуу өөр хоорондоо харилсан шүтэлсээтэй, ниигэмэй ниитэлиг хэрэгсээ болон [[бүхэлилиг]], [[хүгжэм]]тэйгэй шэнжые хангагша дэд системын шиг үүргые гүйсэдхэнэ.
50 мүр:
Ниигэмэй улас түрын хүрээнь түрэ, засаглалайхирэгсэлнүүдээр дамжуулан арад ниитын хэрэгсээ, ашаг һонирхолые хэрэгжүүлхэ ябаса дахи хүнүүд хоорондын харилсан үйлэдэл ба харилсаае тохируулна. Улас түрын харилсаанай субьект бол ниигэмэй ударидалгын гү, али түрэ, засагай байгуулганууд, мүн нам, хүдэлөөн зэрэг улас түрын байгуулга, ниитэ эргэд юм.
 
ЭдэйЭдын засагай амидаралай хүрээндэ хүн арадай хизгааргүй олшорхо хэрэгсээ ба хизгаарлагдамал нөөсын һунгалта дахи болон баялигай үйлэдбэрилэл хубаарилалта хэрэглээ, һолилсооной ябаса дахи хүнүүд хоорондын эдэйэдын засагай харилсаае зохисуулна. Өөрөөр хэлэбэл, ниигэм дэхи илгарал, дабхараажил гаралгын нэгэ шалтагаан, хэмжэгдэхүүниинь баялиг, оролготой холбоотой байдагые ниигэмэй эдэйэдын засагые шудалха ябасад танин мэдэнэ.
 
Ниигэмэй тэгшэ бэшэ байдал гү, али дабхраажил болон ниигэмэй хүрээе шудалха ябасада хүнүүдые ниигэмэй дабхараа, анги бүлэг, ниитэлиг, угсаатанай, хүн зоной, үндэһэтэнэй, мэргэжэлэй, нютагшалтын ниитэлигүүдтэ илгаруулжа бай болон ниигэмэй хэбтээ, босоо шэлжэлтэдэ оруулжа бай ниигэмэй шалтагаан, холбоо, харилсаануудые шудална.
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Ниигэм" хуудаһанһаа абтаһан