|
[[File:McKinley Prosperity.jpg|thumb|МакКинлиин АНУ-ын юрынхэлэгшэ һунгуули тухай постер]]
'''Хүрэнгэтэ журам''' буюу '''капитализм''' ({{lang-ru|капитализм}} үгэһээ гараһан) гэдэгынь баруун юртэмсэдэ эхилжэ, [[Дэлхэй]] даяар дэлгэрэһэн [[эдэйэдын засаг]]ай журам, байгуулал, тогтолсоо юм.<ref name="britannica">{{Cite book|title=Capitalism|publisher=Encyclopedia Britannica|year=2006}}</ref> Яг таг тодорхойлолто үгы, ехэбшэлэн түүхэн саг хугасаанда тайлбарилна.<ref>Critical Issues in History. Lanham, Md: Rowman and Littlefield, 1999, p. 1</ref>
[[Хүрэнгэ|Хүрэнгэ үмшэлэхэ эрхэ]], [[ашаг|ашагай]]ай түлөө бараа, үйлэшэлгээ бии болгохо, [[үрсэлдөөнтэ заха зээл]], [[салинта хүдэлмэри]] зэрэгынь үмшэтэ журамай шухала махабадууд болохые ехбшэлэн хүлээн зүбшөөрнэ.<ref>Heilbroner, Robert L. ''Capitalism''. New Palgrave Dictionary of Economics, Secound Edition (2008): http://www.dictionaryofeconomics.com/article?id=pde2008_C000053&edition=current&q=state%20capitalism&topicid=&result_number=2</ref><ref>Tormey, Simon. Anti-Capitalism. One World Publications, 2004. p. 10</ref>
Түүхэн үйлэ ябаса, газар орон, улас түрэ, соёлой илгаатай хэб шэнжэһээ шалтагаалжа янза бүригээр тэмдэглэгдэжэ байһан.
Хүрэнгэтэ журам гэдэг бол "хүмүүн (ажалшан) үмшэгүй ушар хүдэлмэри хүрэнгэтэндэ худалдажа, бүтээгдэхүүн бии болгоно. Хүрэнгэтэн бүтээгдэхүүниие арилжажа, үмшын хүрэнгээ арбижуулдаг ([[нэмүү үртэг]]) горимиие хэлэнэ"<ref> Marx, K. ''Capital'', Progress Publishers (1954) [1977], Vol. I, Ch. 25, p580. Also Kerr Edition (1906), p678. </ref> гэжэ [[Карл Маркс|К. Маркс]] бусадһаа өөрөөр һанал дэбшүүлһэн бол [[Людвиг вон Мизес|Л. Мизес]], [[Айн Рэнд|А. Рэнд]], [[Милтон Фридман|М. Фридман]], [[Мюррей Ротбард|М. Ротбард]] тодорхойлолто янза бүри хэдышье юун түрүүндэ [[сүлөөтэ заха зээл]], түрын оролсоогүй байха журамтай гэдэгтэ нэгдэдэг.
[[ЭдэйЭдын засагша|Эдэй засагшад]]д, улас түрын засагшад, [[түүхэ]]шэдынь хүрэнгэтэ журамда өөр өөрөөр хандадаг. ЭдэйЭдын засагшад ехэбшэлэн засагай газарай хиналтагүй заха зээл, үмшэлхэ эрхыень онсолдог.<ref>{{Cite book|author=Tucker, Irvin B.|title=Macroeconomics for Today|pages=553|year=1997}}</ref><ref>{{Cite book|author=Case, Karl E.|title=Principles of Macroeconomics|publisher=Prentice Hall|year=2004}}</ref> Харин дэйлэнхи улас түрын эдэйэдын засагшад хубиин үмшэ, талануудай харилсаа, салинта хүдэлмэри, ангиин байгуулал, түүхэн саг хугасаан дахи уялдааг шухалашалдаг.
== Зүүлтэ ==
{{зүүлтэ}}
[[Категори:Улас түрэ]]
[[Категори:ЭдэйЭдын засаг]]
{{poli-stub}}
|
