Энэдхэгэй шажан: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
м clean up using AWB |
м clean up, replaced: үлдэжэ → үлэжэ, зэрэг → зэргэ using AWB |
||
31 мүр:
Энэдхэгэй шажаниинь маша олон талатай хэдышье, энэдхэгэй шажаные даган баримталагшадай хубаан үзэдэг хэд хэдэн түһэтэй этигэл үнэмшэлнүүд байдаг. Энэ һуури этигэл үнэмшэлнүүдынь абаралаар дамжаһан сэдьхэл һанаа бэеһээ бэедэ шэлжэхэ, сэдьхэл һанаа өөр бэеын бүрхэбшэнд шэлжэхэ һууха байдалһаа сүлөөлэгдэхэ, [[карма|кармын]] болон [[дхарма|дхармын]] хуулинуудые багтаадаг. Амидаралай Энэдхэг хэб маягынь эдэгээр ойлголтонуудай үндэһэн дээрэ бүрилдэдэг.
Юртэмсые энэдхэгэй шажанай үүдэнһээ үзэхэнь дахин түрэхэ тойрог, [[сансара|сансарын]] (сэдьхэл һанаа өөр бэеын бүрхэбшэндэ шэлжэхэ — орожл) ойлголто дээрэ үндэһэлэгдэдэг. Сансарын хуулиин ёһoop хүн бүритэ бурханлиг дотоодо үнэн гү, али сэдьхэл гэгшэ [[атман]] (энэдхэгэй философи дахи юртэмсын оюун һанаанай эхилэл — орожо) байдаг. Тэрээр юртэмсэ дэхи бүхыл зүйлые хамарһан сансрын оюуной эхилэл болохо Брахмантай түһэтэй. Атман боло майагай (санскритһээ оршуулбал «хии үзэгдэл», «далдын хүсэн» гэһэн удхатай) бүхыл оршолон, юртэмсые хүнэй хүртэхые уридшалан тодорхойлогшо хии үзэгдэлэй хүсэндэ захирагдадаг. Хии үзэгдэлдэ абтагдаһан атман сансарын байдалһаа гараха боломжогүйгээр оршон амидархын янза бүриин шатуудые тууладаг. Тэрэ үедэ лэ атман зүн билгынхээ туһаламжатайгаар үнэн мүн шанарые ойлгожо, шухамдаа үхэшэгүй Брахмантай нэгэдэн ниилһэнээр сая абаралда ([[мокша]]) хүрэдэг. Үүгээр атманай дахин түрэлтын тойрогһоо гаража, кармын хуулиһаа сүлөөлэгдэһэные тэмдэглэдэг. [[Йогин]], даяншалал, бисалгал, бурханда мүргэхэ
=== Карма болон дхарма ===
37 мүр:
=== Энэдхэгэй шажанай гаралга ===
Энэдхэгэй шажанай изагуур үндэһэн [[Инд мүрэн]]эй хүнды дэхи [[Хараппа|Хараппын]] соёл эргэншэлһээ үүдэлтэй. Энэ соёл эргэншэл үндэр хүгжэһэн, хотожоһон соёл эргэншэл МЭҮ 2-3 дахи мянган жэлэй тэртээ мүнөөнэй [[Пакистан]]ай нютаг дэбисхэр дээрэ сэсэглэжэ байба. Хараппын шажанай тухай тодорхой зүйл бага хэдышье,
[[Брахманизм]]ынь энэдхэгэй шажанай эртэнэй хэлбэри агаад үндэһэ изагуураараа МЭҮ 2000 жэлэй тэртээ Энэдхэгтэ [[Түб Ази]]ин нүүдэлшэдһээ орожо ерэһэн, [[арьяшууд]]ай Ведын шажантай холбогдодог. Арьяшуудай соёлые олон тооной ёһололнууд, санскрит бэшэг үдхын ашаглалта, Брахманые болон Индра, Агни, Вайя зэргэ бурхадые хүндэлэн дээдэлдэг байһанаар тодорхойлдог.
| |||