Монгол: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

[[17-р зуун]]ай үеһөө [[Манжа угсаатан|Манжууд]] зүүн Азида хүсэрхэгжэжэ эхилһэн юм. [[1636]] ондо [[Алтан ураг]]ай һүүлшын хаан [[Лигдэн хаан|Лигдэн]] өөд болоһоноор [[Үбэр Монгол]]ые эрхэндээ оруулжа, [[1691]] ондо [[халха]]нууд дагаар ороһон юм. Иигэһэнээр [[Ойрад]]һаа бусад Монголшууд [[Манжа Чин улас|Манжа Чин Уласай]] бүрэлдэхүүндэ оробо. 1696 ондо Манжын түрэмгылэлдэтүримхэйлэлдэ [[Галдан]] хаан илагдан наһа бараһаншье 1755 он хүрэтэр [[Зүүнгарай хаанта улас]] тусгаар байһан. Ехэнхи түүхэшэд Монголшууд 1691 ондо Манжын даралалда ороһон гэжэ үзэдэг болобошье энэнь этигэшэгүй ойлголто юм. Ушарынь одоогой баруун Монгол гү, али Ойрадууд тэрэ үедэ тусгаар уласай шэнжээ хадагалжа оршон байһан болоод 1758 ондо хүрэтэр энэ байдалаа хадагалжа байһан гэжэ үзэжэ үндэһэтэй юм. 1636 ондо Үбэр Монгол, 1691 ондо Ара Монгол, 1755 ондо Баруун Монгол Манжада эзэлэгдэһэн гэжэ үзэбэл үлүү зохистой мэтэ. Манжын үеын Монголдо хамжалгата ёһо тогтожо, алибаа эргэншэл бии болохонь хаалтатай байһан. 20-р зуунай эхинэй Манжын «Шэнэ засагай бодолго» монголшуудые шууд усадхаха бодолго байһан тула монголшууд тусгаар уласаа дахин байгуулхаар тэмсэн эхилээ һэн. Энэ үедэ Манжа улас нуража унахань нэгэнтэ тодорхой болоһон байһан болоод Да лам Цэрэнчимэд, Богдо гэгээн зэргэ хүнүүд тэмсэлые ударидажа байба.

[[1915]] оной Хиагтын гэрээгээр Хаант Орос ба Хитадын шахалтаар Монгол уласые Хитадын бүрэлдэхүүн дэх автономит (өөртөө засах эрхт) улас болголоо. [[1919]] ондо Хитадын цэргийн эрхтэн Ар Монголой нийслэл Өргөөг эзэлж, өөртөө засах эрхийг устгав. Энэ хүнд нөхцөлд Монголой хубисхалчид [[Оросын улаан арми]]йн дэмжлэгтэйгээр [[1921]] ондо эх орноо гадаадын дарангуйллаас чөлөөлж, тусгаар тогтонолоо сэргээн зарлалаа. Үүний дараа [[1924]] оной [[11 һарын 26]]-нд анханай [[Монгол Уласай Үндэһэн Хуули|Үндэһэн хуулиа]] баталж тусгаар тогтонолоо тунхагласан юм. Монголой тусгаар тогтонол хэд хэдэн удаагийн шалгалт туулһан юм. [[1939]] ондо [[Япон]]ы түрэмгийлэгчидтүримхэйлэгчид [[Халхын гол]]оор нэвтрэн орж ирж дайн өдөөсөн болоод [[ЗХУ]]-тай [[1936]] ондо байгуулһан [[Харилцан туслалцах протоколын]] ёһoop ЗХУ тусламж үзүүлж [[Георгий Константинович Жуков|Г. К. Жуковоор]] ударидуулһан [[Сибирь|Шэбэр]], Үбэр Байгал, Уралын цэргийн тойргийн дивизүүдээс бүрдсэн Монгол-Зөвлөлтийн арми байгуулж ялалт хийсэн.