Эрхүү хото: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
50 мүр:
}}
'''Эрхүү''' ({{lang-ru|Иркутск}}), [[Оросой холбоото улас]]ай [[Эрхүүгэй можо|Эрхүүгэй можын]] засагай захиргаанай түб, [[Сибирь|Сибириин]] шухала томо хотонуудай нэгэн. [[Эрхүү гол]]ой [[Ангар мүрэн]] руу шудхажа ородог адагта һууна.
== Газар зүй ==
Эрхүү хото Орос уласай ниислэл [[Москва]] хотоһоо 5185 км, [[Байгал]] нуурһаа баруун хойшо 72 км зайда, [[Енисей мүрэн]]дэ шудхажа ородог [[Ангар мүрэн]]эй эрьедэ оршдог. Эрхүүгэй Уһан сахилгаанай станциин хэһэгтэ мүрэн 580 м үргэн болодог. Хотын нэрын анхадагша удха болоһон [[Эрхүү гол]] хотын баруун урдаһаа ерэжэ Ангарта шудхадаг. Ангар хотые зүүн эрье, баруун эрье гэжэ хоёр хубаана.
Эрхүү зундаа халуун, үбэлдөө хүйтэн. 7 һарада дундажаар +18 °C, ехэдээ +37.2 °C, 1 һарада дундажаар −18 °C, туйлдаа −49.7 °C хүрэнэ.
== Түүхэ ==
1652 ондо Иван Похабов хэжэ нэрэтэй хасаг, хасагуудай үбэлжөөнэй модон гэр (Эрхүү голой Ангар гол руу ородог адагта) болбосоруулаад бариһан байна. 1661 ондо Яков Похабов хажуудань модон хэрэм бариба. Энэ хэрэм алта наймаалха, мүн зэрлиг амитадай зөөлэн арһа [[Буряадууд|буряад арадһаа]] абаха гэжэ хэрэглэн табигдаһан байна. Нэгэ хэды жэл болоод энэ модон хэрэм 1686 онһоо
19-дэхиин зуун жэлэй эхиндэ Эрхүү хото баруун тэһээ декабрист-эльгээһэншүүдэй газар болоод байгаа. Сэрэгшэдэй нойод, уран зохёолшод, уран зурагшад, бусад Ород Эзэлһэн Уласай нойод-дарганууд Эрхүү руу Николай I Хаанаар эльгээдэһэн байна. Тэдээнһэй боложо, Эрхүү хото эрдэм ухаанай, хүүнэй хамтын ажаһууриин түб болобо. Мүнөөшье болотор эдээнһээ (декабристнуудһаа) үлэһэн соёлой түүхэ Эрхүү баряад байна. Тэрэ сагта баригдаһан баян, уран, гоё модон гэрнүүд мүнөө болотор Эрхүүгэй түб соо байдаг.
Мүр 58 ⟶ 63 :
== Хүн зон ==
{| class="wikitable" style="text-align: center;"
|+
|-
! width="100" | Он
! width="50" | 1856
! width="50" | 1897
Мүр 72 ⟶ 77 :
|}
Эрхүү хотодо 2013 ондо 620 мянган хүн ажа һуужа байна. 2010 оной тоололгоһоо үндэһэлбэл 91.8 процентынь [[ородууд]], 2.3 процент [[буряад яһатан|буряадууд]], 1
== Зүүлтэ ==
| |||