Буряадууд: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
м clean up, replaced: Байгал шанад → Забайкалиин, Байгалай саанахи хизаар → Забайкалиин хизаар, хязгаар → хизаар, рууд → рнууд using AWB |
||
7 мүр:
* {{flagicon|Буряад}} [[Бүгэдэ Найрамдаха Буряад Улас|БНБурУ]] 286,839
* [[Эрхүү можо]] 77,667
* [[
|region2 = {{flagicon|Монгол}} (2010 он)<ref name="Mongol">[http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf Монгол улсын 2010 оны хүн амын тооллого]</ref> 45,087
|region3 = {{flagicon|Хитад}} [[БНХАУ]] (тоосоо) 10,000
22 мүр:
'''Буряадууд''' али '''Буряад яһатан''' ({{мо.б.}} buriyad, {{khk icon}} буриад, {{хэлэн+xal|bürēd}}, {{kgz icon}}, {{үз.}}, {{Ч.}} бураад, {{бөх.}}, {{алайр.}}, {{түнх.}}, {{захам.}}, {{ах.}} баряад, {{хэлэн+ru|буряˊт}}, {{kjh icon}} пыраат, ях. Burat) [[Монголшууд|Монгол арад]]ай нэгэн [[аймаг]] юм.
Мүнөө сагай буряад-монголшууд Ара, Үбэр Байгалаар нютагтай изагуурай монгол хэлэтэй арад түмэн юм. [[Оросой холбоото улас]]ай [[Буряад Улас]]та, [[Эрхүү можо]]до ([[Усть-Ордагай Буряадай тойрог]]) болон [[
== Нэрэ ==
36 мүр:
Бури + йа (тайрамал Айа – хуушан буряад, тэрэнэй түрэг угай байгуулагша, сахилгаан эзэлшэ тэнгэри). (Дугаров Д. С. О происхождении этнонима “бурят” // Аборигены Сибири: проблемы изучения исчезающих языков и культур. Новосибирск, 1995. Т. 1 С. 94-96)
# Монгол хэлэнэй ''буриха'' гэдэг үгэһөө үүдэлтэй<ref>Санжеев Г. Д. Некоторые вопросы этнонимики и древней истории монгольских народов // Этнические и историко-культурные связи монгольских народов. Улан-Удэ, 1983. С. 47-49</ref>.
# Буруу-д — буруу, үнэн бэшэ, зарим тохёолдолдо урбагша гэһэн удхатай монгол үгэһээ гаралтай.
# Бургут — бургут-бурут нэрын дуудалгын нэгэ хубилбари<ref>Банзаров Д. Собрание сочинений. Улан-Удэ, 1997. С. 102</ref>. Бургуд — хальмаг хэлэнэй бүргэд, шонхор гэһэн үгэ. Гэбшэ бусад монгол хэлэнээ энэ үгэ байгаа эсэхэнь мэдэгдээгүй тула түүрэг хэлэнһээ зээлһэн байха магадлалтай. Энэнь үмэнэ дуридһаан Бүри хэмээхэ хубилбаритай адли нангин амитанай нэрын шэнжэтэй. Гэбшэ бургуд — бурут-...- бурийад болон хубирхань эргэлзээтэй.
# Бураа + д — Ойн эргэд гэһэн үгэһөө гаралтай<ref>Зориктуев Б. Р. О происхождении и семантике этнонима бурят // Монголо-бурятские этнонимы. Улан-Удэ, 1996. С. 26</ref> (ойрод — ‘ойн арад’-тай адли). Эдэгээрһээ гадна дараахи хубилбаринууд баһа тааралдадаг.
71 мүр:
Мүнөөнэй буряадууд Алтан хаанай уласай ара захада монгол хэлэтэй обогтонһоо бии болоо ([[ⅩⅥ-дугаар зуун жэл]]эй һүүл — [[ⅩⅦ-дугаар зуун жэл]]эй эхин). [[ⅩⅦ-дугаар зуун жэл]]эй дундада Буряад орон Ород уласта оробо. [[ⅩⅨ-дүгээр зуун жэл]]эй һүүл болотор буряад-монгол (монгол-буряад) зон тогтоо. Тэрэнэй зайда кэрэмүчин ([[эхирэд|икирэс]]), [[булгад]], [[хори-түмэд]], [[халха-монгол|халха]], [[ойрод-монгол]], [[түрэг]], [[түнгүүс]], [[саамояд]], [[хути]] ([[хид]]), [[арьяа]] уг гарбалтай арад зон оробо.
[[Файл:Буряад аймаг обогуудай байдал.jpg|мини|450px|17-р зуунда]]
Хаанай үедэ Буряад газар нютаг Эрхүү гүбеэр,
Тэрэ үедэ [[панмонголиизм]] хүсэтэй дэлгэршэ байһанһаа боложо [[Иосиф Сталин]]ай дэглэм 10 гаран мянган буряадууд хэлмэгдэжэ, уласай нэрэ Буряад-Монголые Буряад болгон өөршэлһэн гэдэг.
| |||