Монгол: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м clean up using AWB
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м clean up using AWB
71 мүр:
{{main|Ехэ Монгол Улас}}
[[Файл:Mongol Empire map.gif|thumbnail|right|175px|Монголой эзэнтэ гүрэн]]
Монгол Уласай түүхэдэхи эгээн хүсэрхэг байһан үе болбол [[Чингис хаан]] [[1206]] ондо Монголой обог, аймагуудые нэгэдхэн [[Ехэ Монгол Улас]]ые байгуулжа, [[Ази]], [[Европ]]ын оронуудые сэрэгэй хүсөөр байлдан дагуулһандахуулһан ябадал юм. Чингис хаанай залгамжалагша хаад үргэлжлүүлэн аян дайн үүсхэжэ, нютагаа тэлһэнээр дэлхэйн түүхэдэ эгээн уудам газар нютагта (33,000,000 ам дүрбэлжэн километр) [[Монголой эзэнтэ гүрэн]] гэжэ тодоор тэмдэглэгдэһэн. Монголшуудай аян дайн баруун зүгтэ [[Адриатын тэнгис]], [[Мамлук]], зүүндэ [[Япон]], урдада Филиппинэй [[Ява арал]] хүрэбэ.<ref name="EarthRule">http://www.hostkingdom.net/earthrul.html</ref> Монголой эзэнтэ гүрэнэй Сагаадай [[Алтан ордон]]ой уласынь [[торгоной зам]] утаашань оршожо дэлхэйн худалдаанай гол түб боложо тухайн үедэ оршон тогтоножо байһан газар нютагтаа олон хото һуурин бии болгоһон. Тэрэ үедэ хитадай [[луужан]] [[шаажан]] зэргэ томо нээлтэнүүд бии болоһон. Иимэһээ Монголшууд дэлхэйн хүгжэлдэ маша томо хуби нэмэр оруулһан Гэвч [[14-р зуун]]ай дунда үеһөө дотоодын зүршэл тэмсэл, гадна бодолго, ябуулга Монголой эзэнтэ гүрэн, Юань уласые задалан бутаргажа, бусадай эрхэшээлдэ ороходо хүргэһэн.
 
=== Манжын эрхэшээлдэ ===
79 мүр:
=== Тусгаар тогтонол ===
[[20-р зуун]]ы эхээр [[Манжа Чин улас]] доройтож мөхөх болоһон завшаанаар [[Богд Гэгээн]] тэргүүтэй [[Ар Монгол]]ын ба бусад Монгол ноёд ударидан Манжын засаглалыг халж, [[1911]] оной [[12 һарын 29]]-нд тусгаар тогтоносон [[Богд Хаант Монгол Улас]]ые зарлав. [[Нийслэл Хүрээ]], [[Улиастай]], [[Ховд]] дахь амбан болон дарангуй цэргүүдийг 1911—1912 онуудад Монгол цэргүүд хөөж, [[Үбэр Монгол]]ые чөлөөлөх аян мордож [[Хаалган хот|Хаалган]] хүрэтэр давшсан ч, [[Хаант Орос улс|Хаант Орос]], Хитад хоёр орны шахалтаас боложо, бусад Монголшуудаа нэгэдхэжэ чадаагүй.
[[1915]] оной Хиагтын гэрээгээр Хаант Орос ба Хитадын шахалтаар Монгол уласые Хитадын бүрэлдэхүүн дэх автономит (өөртөө засах эрхт) улас болголоо. [[1919]] ондо Хитадын цэргийн эрхтэн Ар Монголой нийслэл Өргөөг эзэлж, өөртөө засах эрхийг устгав. Энэ хүнд нөхцөлд Монголой хубисхалчид [[Оросын улаан арми]]йн дэмжлэгтэйгээр [[1921]] ондо эх орноо гадаадын дарангуйллаас чөлөөлж, тусгаар тогтонолоо сэргээн зарлалаа. Үүний дараа [[1924]] оной [[11 һарын 26]]-нд анханай [[Монгол Уласай Үндэһэн Хуули|Үндэһэн хуулиа]] баталж тусгаар тогтонолоо тунхагласан юм. Монголой тусгаар тогтонол хэд хэдэн удаагийн шалгалт туулһан юм. [[1939]] ондо [[Япон]]ы түрэмгийлэгчид [[Халхын гол]]оор нэвтрэн орж ирж дайн өдөөсөн болоод [[ЗХУ]]-тай [[1936]] ондо байгуулһан [[Харилцан туслалцах протоколын]] дагууёһoop ЗХУ тусламж үзүүлж [[Георгий Константинович Жуков|Г. К. Жуковоор]] ударидуулһан [[Сибирь|Шэбэр]], Үбэр Байгал, Уралын цэргийн тойргийн дивизүүдээс бүрдсэн Монгол-Зөвлөлтийн арми байгуулж ялалт хийсэн.
 
[[дэлхэйн хоёрдугаар дайн]]ы дараа 1945 ондо болоһон [[Ялтын бага хурал|Ялтын бага хурлын]] үр дүнд Монгол уласай тусгаар тогтонолыг ЗХУ, БНХАУ-ууд албан ёсоор хүлеэн зүбшөөрч Монгол уласай тусгаар тогтонол олон уласай хэмжээнд бүрэн баталгаажжээ.
122 мүр:
[[Монгол Уласай Ерөнхий Сайд]]
 
Ерөнхий сайд нь парламентад эгээн олон суудал бүхий нам эвслээс Ерөнхийлөгчтэй зөвшилцөн санал болгосны дагууёһoop Уласай Ехэ Хурлаас томилогддог. Одоогийн ерөнхий сайд бол [[Сүхбаатарын Батболд]] юм.
 
=== Засагай газар ===
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Монгол" хуудаһанһаа абтаһан