Амидарал: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
м clean up using AWB |
||
1 мүр:
[[Файл:Plagiomnium affine laminazellen.jpeg|thumb|right|250px|Ургамалай набшаһанда '''[[хлоропласт]]''' — [[фотосинтез
[[Файл:HumanNewborn.JPG|thumb|right|250px|
'''Амидарал''' бол амидарал хэмээн танихань орёогүй болобошье тухайлан тодорхойлход бэрхэ.<ref name=Koshland>{{Cite journal |title=The Seven Pillars of Life |journal=Science |date=March 22, 2002 |first=Daniel E. |last=Koshland Jr |volume=295 |issue=5563 |pages=2215–2216 |doi= 10.1126/science.1068489 |url=http://www.sciencemag.org/cgi/content/full/295/5563/2215 |accessdate=2009-05-25 |pmid=11910092}}</ref> Амидаралай тухай шудалдаг ухааные [[биологи]] гэжэ нэрлэнэ. Зүйл бүриин [[амитан]]да амидарха дундажа хугасаа бии. Бүхы амидарал наранһаа шууд болон шууд буһаар эршэм хүсээ абана. [[Наран|Нарагүйгээр]] амидарал үргэлжэлхэгүй.
Дэлхэй дээрэхи бүхы мэдэгдэжэ амидарал [[нүүрһэнтүрэгшэ|нүүрһэнтүрэгшын]] нэгэдэлнүүдэй [[хими]]ин шэнжэ шанартай һуурилдаг. Тухайлбал бүхы амиды бэе [[уураг]], [[Дезоксирибонуклеинай хүшэл|нуклеинай хүшэл]] гэхэ мэтэ ута гэнжэ молекулнуудые агуулдаг. Эсые хэлбэрижүүлэн бүридүүлэгшэ эсэй мембранын шэнжэ шанар бүридэхэд [[уһан]], уһан оршон онсогой шухала үүргэтэй. Эдэгээр амидаралай тодорхойлолтонууд бүхы [[юртэмсэ]] дээрэ байжа болохо амидаралай хубида ниитэлгын үнэн байха боломжотой
Амиды [[махабад]] нээлтэтэй тогтолсоо юм. Нээлтэтэй тогтолсоо гэгдэхын ушарынь амиды [[махабад]] оршонтойгоо мэдээлэл, хоол тэжээлэй зүйлые солилсон, үргэлжэ өөршэлэгдэжэ байдаг. Амиды эс бодосой солилсоо ябуулжа, бэеын дотоодо оршоноо тодорхой удхада хадгалжа, үдэжэ үржэхэ, һэрэлдэ харюу урбал үзүүлхэ шадабаритай байдаг.
36 мүр:
=== Дэлхэй дээрэхи амидарал бии болоһониинь ===
[[Файл:Eukaryote tree.svg|мини|Эукариотууд]]
[[Молекула
[[Шэнжэлхэ ухаан]]ай янза бүриин һалбарида ажалладаг эрдэмтэд Дэлхэй дээрэхи амидаралай нюусые тайлхые оролдоһоор ерэбэ. Тэдэ олон тооной онолые дэбшүүлбэ. «Амидарал зүбхэн уридань байһан амидаралһаа үүдэлтэй» гэһэн заршамые анха Рудольф Вирхов 1858 ондо дэбшүүлбэ. Түүнэй «эсынь зүбхэн эсһээ үүдэжэ бүрилдэдэг» гэһэн нотолгоо үл шаардагдаха үнэниинь эсэй онолой үндэһэлэлэй нэгэн боложо түүнэй бүрилдэхүүндэ оробо. XIX зуунай II хахадта [[Луи Пастер]] нэрэдэ гараһан шубарал туршилтуудынхаа үрэ дүндэ оршон үеын нүхэсэл дахи амидарал өөрөө үүдэжэ бүрилдэхэ боломжын тухай һанаае бүримүһэн нисааба. Анханай органик молекулнууд 3,4-4 [[тэрбүм]] шахам жэлэй үмэнэ амигүй материалда эршэм хүсэнэй үйлэшэлэлэй үрэ дүндэ үүдэжэ амидарал үүдэжэ бүрилдэхэд хүргэһэниинь элэрхы юм. Оршон онолынь лабораториин нүхэсэлдэ туршилтаар баталагдаба (1953 он).
42 мүр:
==== «Оршон» онол ====
[[Файл:Lightning3.jpg|мини|Аянга [[сахилгаан]]иинь органик буса молекулнуудһаа амидарал үүдэжэ бүрилдэхэд шаардалгатай эршэм хүсэнэй эхэ булаг боложо шадаха юм]]
Энэ онолой дагуу энгиин органик молекулнууд органик буса молекулнуудай хоорондохо химиин урбалай үрэ дүндэ анханай далайда бүрилэджээ. Оршон гэдэгынь тухайн үедээ [[Дэлхэй]] дээрэ оршожо байһан, олон тооной уудамал бодосые агуулһан дэлхэйн далай юм. Молекулнуудынь [[хэтэ ягаан туяа]]най сасарагжалтын (тэрэ үедэ хамгаалалтын озоной дабхарга байһангүй) болон аянга сахилгаанай сэнэгэй эршэм хүсэнэй үндэр түбшэнэй үйлэшэлэлдэ үртэжэ байгаа. Энэ эршэм хүсэнэй нүлөөлэл доро тэдэгээрынь нэгэдэжэ, уламаар сахар, өөхэнэй хүсэл, тэршэлэн уургые бүрилдүүлдэг [[аминхүшэл
Тэршэлэн амидаралынь далайн гүндэ эрдэһээр баян, уһан оргилуулжа байдаг галта уулын халуун булаг бүхы тогоонуудые тойрон үүдэһэн зэрэг өөр бусад олон онолнууд байдаг. Анханай эс түһэтэй бүтэсүүд, протобионтуудай хүгжэлэй дараа анханай жэнхэни эсүүд — прокариотуудай хубисалай зам сэбэрлэгдэбэ.
70 мүр:
<center>
<gallery>
Файл:Linde von linn.jpg| [[Модон]] бол [[ургамал
Файл:Port Ghalib march 2006-0108.jpg|[[Загаһан]] бол [[далайн]] амидаралай нэгэн хэлбэри
Файл:Adult citrus root weevil, Diaprepes abbreviatus.jpg| Сохо бол [[хорхой шумуул]]ай нэгэ хэлбэри
Файл:Salmonella typhimurium.png|''[[Salmonella]] typhimurium'' бол [[нян]]гай нэгэн түлөөл
Файл:Chromista collage 2.jpg|[[Chromalveolate]] бол [[
Файл:Amanita muscaria tyndrum.jpg|''[[Amanita muscaria]]'' (Fly agaric) бол [[мөөгэ|мөөгын]] нэгэн хэлбэри
Файл:Fungoid Frog.JPG|The Fungold [[мэлхэй]] бол [[хоёр нютагтан]] амитанай түлөөлэл
| |||