Византиин эзэнтэ гүрэн: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Dexbot (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м Removing Link GA template (handled by wikidata)
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
м clean up using AWB
41 мүр:
|<!--- Titles and names of the first and last leaders and their deputies --->
|тэргүүнэй_тушаал = [[Хаан]]
|тэргүүн1 = [[I Константин]] <small>(түрүүшын хаан)<small/small>
|тэргүүн_үе1 = 330–337
|тэргүүн2 = [[XI Константин]] <small>(һүүлшын хаан)<small/small>
|тэргүүн_үе2 = 1449–1453
|шажан = [[Православи|Православна]] [[христосой шажан]]
49 мүр:
|содержимое_параметра1 =
}}
'''Византиин эзэнтэ гүрэн''' буюу '''Зүүн Ромын эзэнтэ гүрэн''' — [[Дундада зуун]]ай үедэ оршожо байһан, [[Константинополь]] хотодо ниислэлээ байгуулһан, эзэн хаант түрэтэй [[Ромын эзэнтэ гүрэн]]. Оршон һуурин хүнүүд болон хүршэнүүд энэ уласые '''Ромын эзэнтэ гүрэн''' гэжэ нэрэдэдэг байһан бүгөөдболоод мүн Romania ([[Грек хэлэн|грекээр]]: ''Ῥωμανία'', ''Rhōmanía'') гэдэг байгаа. «Ромын эзэнтэ гүрэн», «Византын эзэнтэ улас»-ай хоорондохо илгаань сэбэр оршон үеын ойлголто бүгөөдболоод хэзээнһээ эхилэн Византиин эзэнтэ гүрэн гэхэнь тодорхой бус байдаг болобош Эзэн хаан [[I Константин]] ниислэлээ [[Никодемиа]]һаа ([[Анатолиин хахад арал]] дахи) [[Босфорой хоолой]] дахи [[Византий]] руу шэлжүүлжэ [[Константинополь]] (өөрөөр "[[Шэнэ Рома]]"шье гэдэг) болгоһон хугасаае шухалда тоосодог<ref>{{harvnb|Benz|1963|p=176}}.</ref>.
 
Эзэнтэ гүрэн илангаяа [[Византи-Сассанидай дайн|Рома-Персиин]] болон [[Византи-Арабын дайн]]ай үеэр нютаг дэбисхэрһээ алдажа, доройтоһон болобошье [[Европо]] дахи эдэй засаг, соёл, сэрэгэй хүсэнэй хубида хамагай нүлөөтэй гүрэн хэбээр байһан. Эзэнтэ гүрэн [[Македониин династи]]ин үедэ сэргэжэ, X зуунай һүүл гэхэд Газар Дундын Тэнгисиин зүүн бүһэ нютагта хамагай хүсэрхэг гүрэн боложо дахин һэргээ. Гэбэшье [[1071 он]]һоо хойшо Эзэнтэ гүрэнэй гол нютаг [[Бага Ази]]ин ехээхэн хэсэгэй [[сельджук турк]] үүдэдэ алдаа. XII зуунда Комнэнийн сэргэлтиин үеэр бага зэрэг һэргэжэ, ноёрхолоо хэһэг зуур дахин тогтооһон болобош түүнэй залгамжалагшадай үедэ дахин доройтоһон. 1204 ондо [[Загалмайтанай дүрбэдүгээр аян дайн]]аар Эзэнтэ гүрэн үхэлэй сохилто амсажа, задаршье бутран, хоорондоо үрсэлдэгшэ Византын Грек болон Латин уласуудта хубаагдаа. Константинополь ябаандаа һэргэжэ, Палеологой удамай эзэн хаашуул эзэнтэ гүрэнэйе 1261 ондо дахин байгуулһан болобош XIV зуунда дараалһан олон эрхэтэнэй дайн боложо, эзэнтэ гүрэнэй хүсэные улам бүри һулруулһан. Үлдэһэн нютаг дэбисхэрэй ехэнхые [[Византи–Османай дайн]]аар алдажа, уламаар XV зуунда Константинополь хото, үлдэһэн нютаг дэбисхэрэй хамта [[Османай эзэнтэ гүрэн|Османай туркуудтэ]] эзэлэгдэжэ мүхээ.
81 мүр:
* [http://www.anders.com/lectures/lars_brownworth/12_byzantine_rulers/ 12 Byzantine Rulers] by Lars Brownworth of [[The Stony Brook School]]; audio lectures. [http://www.nytimes.com/2007/01/31/education/31education.html NYTimes review].
* [http://www.cit.gu.edu.au/~s285238/Roman/RomanEmpire.html 18 centuries of Roman Empire by Howard Wiseman] (Maps of the Roman/Byzantine Empire throughout its lifetime)
 
{{1000 үгүүлэл}}
 
[[Категори:Византиин эзэнтэ гүрэн]]
Мүр 86 ⟶ 88 :
[[Категори:Турк түүхэ]]
[[Категори:Усадхаһан хаанта уласууд]]
{{1000 үгүүлэл}}