Цинь Шихуанди: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
23 мүр:
Манай тоололой үмэнэхи 221 ондо Ин Чжэн өөрөө эзэн хаанда үргэмжэлээ. Ин Чжэн бүхы Хитадай хэмжээдэ хэһэглэн соёрхсон тогтолсоое сусалжа, ''цзюнь сянь'' (郡縣 - «аймаг һомон») гэһэн засаг зархигаанай тогтолсоо хэрэгжүүлбэ. Хаанай шууд ударидалга доро түбһөө цзюнь сянь хүрэтэр ноёрхолой бүрин механизм тогтооһон байгаа. Цинь уласай хуушан хууляар үндэһэ болгон, зургаан уласай хуулиин зарим заалтые абажа ашаглажа, нэгэдэһэн хуули дүрэм болбосоруулан гаргажа хэрэгжүүлбэ. Урдахи зургаан уласай изагууртад баядые Наньян, Ба Шу ([[Сычуань можо]]) зэргэ газар руу нүүлгэжэ, тэдэнэй хагалан бутаргаха ажаллалга хэжэ дахин бодохоһоо һэргылһэн байна. Баһа эргэд эрхэтэдэй зэбсэг хадагалхые хориглохо зарлиг гаргажа, хураажа абаһан зэбсэгүүдые усадхаһан байгаа.
 
=== Дотоодо политика ===
Эдэй засагай талаар таряалангай хүгжүүлэн худалдаае хизгаарлаха бодолго хэрэгжүүлэн, феодалай газар эзэмшэлэй тогтолсооной хүгжэлые дэмжэһэн байба. Манай тоололой үмэнэхи 216 ондо газар эзэмшэжэ бай газарай эзэд болон өөһэдөө газар таряанай ажал эрхэлжэ байдаг таряашад засагай газарта газар эзэмшэлэйнгээ тоо хэмжээе бүридхүүлжэ, алба татабари тушаахад хүрбэл, тэрэнэй газар эзэмшэлэй үмсын эрхэнь засагай газарта зүбшөөрэгдэжэ тэрэнэй хамгаалалда байха болоно гэжэ захирамжа гаргаһанаар газар эзэмшэлэй хубиин үмсын тогтолсоое тогтоожо эхилһэн байгаа. Байлдаанта уласай үеын [[Шан Ян]]гай тогтооһон шэгнүүр хэмжүүрээр бүхы Хитадай нэгэдэһэн стандартын шэгнүүр хэмжүүр болгоһон ба бүхы Хитадай мүнгэнэй тогтолсоое нэгэдэлтэй болгобо. Бүхы Хитадай уһа хуурайн зам харилсаае хүгжүүлхын түлөө, баһа «тэргые тогсон замаар ябуулха» дүрэм хэрэгжүүлэн, [[Сяньян]]һаа Янь, Ци, У болон Чугай олон газар хүрэхэ шэглэлээр зам заһаһан болоод Сяньянһаа Юньянгаар ﹙云阳, одоогой [[Шаньси можо|Шаньси можын]] Чуньхуа хотын баруу хойноор﹚ дамжан Цзюцюаньда ﹙одоогой [[Үбэр Монгол]]ой Өөртөө Заһаха Аймагай [[Бугата хото|Бугата хотын]] баруун хэһэгтэ﹚ шууд нэбтэрхэ зам гаража, баруун урдада нютагай аймагта Цзаогоуһоо [[Сянцзян мүрэн]] болон [[Лицзян мүрэн]]дэ нэбтэрхэ Линцюй һубаг (靈渠) нээһэн байна.
 
Соёл үзэл һанаанай талаар, Цинь уласай ниитын хэрэглээнэй үзэг бэшэгээр үндэһэ болгон бага гор үзэг зохёолгожо, бүхы Хитадта зарлан хэрэгжүүлбэ. Баһа хатуу хархис [[эрүүгэй хуули]] хэрэгжүүлээ. Манай тоололой үмэнэхи 221 ондо Цинь Шихуанди зарлиг буулган, олон зүйлэй ном сударые шаталгажа, хубиин һургуули эрхэлхые сусалһан байна. Тэрэнэй дараагаар Цинь Шихуандиин түлөө мүнхэрхэ хубилган эм бэдэржэ ябаһан Хоушэн, Лушэн тутааһанай уламаар уг хэрэгтэ 400 үлүү бэшэгтэн холбогдоһоноор Цинь Шихуанди зарлиг буулгажа, тэдэниие бүхэниие Сяньянда нүхэндэ булажа алаһан байна. Энэ бол Хитадай түүхэдэ «бэшэг сударые шатаажа бэшэгтэниие амидаараа булаһан» (焚書坑儒) үйлэ хэрэг юм.
 
=== Гадаада политика ===
Цинь Шихуанди хаан шэрээнээ һууһанайнгаа дараа, ехэ жанжан Мэн Күү-дэ ехэ сэрэг үгэжэ хойто тиишэ дайлуулан [[Хүннү]]е сохюулһан болоод баһа Байлдаанта уласай үеын Цинь, Чжао, Янь гурбан уласай хойто хэһэгээр бариһан [[Сагаан хэрэм]]ые хоорондоо холбожо, баруун талыень Линьтаоһоо ﹙臨洮, одоогой [[Ганьсу можо|Ганьсугай]] Минь сянһаа﹚ эхилүүлэн зүүн талыень [[Ляодун хахад арал|Ляодунда]] хүргэһэн түмэн газарай ута Сагаан хэрэмые байгуулһан байгаа. Сагаан хэрэмые байгуулһан ябадалынь морин дээрэһээ харбажа намнахада шадамар [[Хүннү]]шүүдые хориглоходр үүргэ гүйсэдхэжэ, Цинь уласай хаанта түрын ноёрхолые саашада бэх
жүүлэн, хилын хамгаалалтые тогтоборитой болгоһон юм. [[Байюэ]] (百越) арад аймагые дайлан дахуулһанайнгаа дараа, Гуйлинь, Сянцзюнь, Наньхай зэргэ цзюнь гэһэн засаг захиргаанай байгууламжануудые байгуулба. Цинь уласай һүүлшын үедэ цзюниин тоо анха нэгэдхэхэ үедэ 36 байһанһаан нэмэгдээд 40 гаран хүрэһэн байгаа.
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Цинь_Шихуанди" хуудаһанһаа абтаһан