Коммунизм: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
1 мүр:
'''Коммунизм''' (< {{lang-la|commūnis}}, баһал хуушарһан '''эб хамта''') болбол ниигэмэй [[улас түрэ|улас түрын]] болон [[эдэй засаг]]ай нэгэн зорилготой [[ниигэмэй анги|ангигүй]] ба ямаршье уласта харьяалагдадагүй коммунис ниигэмлигэй үзэл юм. Энэ үзэл [[XX зуунайзуун]]ай түүхэдэ гол нүлөө үзүүлһэн (коммунис уласууд болон [[хүрэнгэтэ журам|капиталис]] уласуудай хоорондохи шэрүүн тэмсэл, зүүнтэнэй бүлэг болон сүлөөтэ дэлхэйн хоорондохи [[хүйтэн дайн]]ай үе).
 
[[Марксизм|Марксис]] онолоор, коммунизм гээшэ тодорхой түүхын үе шатадахи нээлтэнүүдтэ зайлашагүй гаража ерэхэ, өөртэ ашагтай хүсэн болон материалис хүрэнгэгөөр түрүүлхэ мүн сүлөөтэ харилсаа холбоондо һуурилхые зүбшөөрдэг. Коммунизмын нарин тодорхойлолтонуудынь хоорондоо илгаатай байдаг ба энэ голдуу ниитэлиг улас түрын бодолгын алдаа байдаг. Марксис онолой түлөө тэмсэл: социализм бол юрэдөөл коммунизмын шэлжэлтын замай үе шата юм. Ленинис пролетариин ударидаһан манлай бүлэгэй үзэл һанаае энэ онолдо шэнээр нэбтэрүүлһэн болон эрьелмын дараахи улас түрын бүхы эрхэ мэдэлые бариха, «Ажалшад» ба ажалшадай оролсоо, капитализм ба социализмын хоорондохи шэлжэлтын үе шата гэжэ тодорхойлһон.
 
Коммунис зүблэл, марксис буса хуби [[хүнэй эрхэ]] сүлөөнэй түлөө тэмсэгшэ коммунистууд, замбараагүй коммунистууд гэхэ мэтэ коммунистууд шэлжэлтын манлай намай эсэргүүсэдэг ба коммунизмын байгуулалдахи капитализмын эхилэлые дэмжэдэг. Үргэн сар хүреэнэй онолнуудтахи тэдэ коммунистуудай бодолоор илгаатай эдэй засагай хүдэлхүүрнүүд (жэшээнь хоол хүнэһэнэй хэрэглээ, [[болбосорол]], [[эмнэлгэ]] гэхэ мэтэ) байдаг гэжэ үзэдэг. Зарим коммунистууд [[үйлэдбэрилэл]]эй үндэһэн хүсэн зүйлые эзэмдэлхэ хубин үмсэ ноёрхоһон капиталис ниигэмдэ үйлэдбэрилэлэй ниигэмэй шэнжэ хүгжэлэй ябасада улам бүри хүгжэжэ, энэнь ниигэмэй үйлэдбэрилэлэй үрэ дүн эзэмшэхэ хубиин эзэмшэл, хубиин үмсэтэй эблэршэгүй зүржэлтэй боложо эсэстээ социалис хубисхал хэжэ ажалшан ангиин засаглалые тогтоон капитализмые усадхаха замаар социализмые тогтоон коммунизмые байгуулхада хүргэнэ. Капитализмын бүтээгдэхүүн болохо пролетари анги зүбхэн өөрынгөө хүсөөр өөрыһөө сүлөөлжэ шадаха тула энэ анги улас түрын засагай эрхые байлдан абахань түүхэ зайлашагүй шэнжэтэй гэжэ. Капитализм болбол хубиин үмсэ, мүлжэлтэ үндэһэлдэг тула шударга бэшэ ниигэм мүн коммунистууд гэжэ. Харин коммунизм бол түгэс энэрэнгүй ниигэм байха болоно гэжэ коммунистууд үзэдэг.
16 мүр:
 
== Онол ==
Коммунис онолой хажуугаар, тэгшэ буса капиталис байдалые эсэхэ гансахан зам пролетари (ажалшан анги) тэдэ ниигэмдэ хамтаараа баялигай түб болгохые хэшээдэг. Томохон хэмжээнэй хубисхалта сугларалтанууд капиталис тогтолсоое түлхэн унагахадаа хүрэнгэтэнэй ангиие ашаглаһан. Хубисхалта онолой ехэнхи ба коммунис хубисхалда зорюулагдаһан хэһэг зэбсэг ашаглан оролсожо байһан. Онолшод хубисхалые бэеэ дааһан олон арга замаар ехэбшэлэн коммунизмые ехэбшэлэн бии болоһон оршонһоон хамааруулан тайлбарилһан байдаг. Жэшээнь Хитадай хубисхалта сэрэгэй арми болон улаан хитадые хамаруулһан ба энэ үедэ вьетнамшуудай арми болон баруунай арминуудай хоорондо [[Вьетнамай дайн]] дэлгэржэ байһан ба 1975 ондо дүүргэһэн. Энэ үедэ Кубадахи хубисхал буюугү, али бодито түрын эрьелтэ болоһон. Эхилээд Кастро Кубын хэрэгтэ манлай нам зайлашагүй хэрэгтэй гэдэгтэ этигээгүй. 2 талын зэбсэглэһэн тэмсэлдэ Батистынхидай түлхисэ үгөө һэн. Коммунис хубисхал юу байбашье зорилго ажалшан ангиие бусаан ниигэмэй анги дабхарга болгохо, анги дабхаргагүй ниигэмые үүсхэжэ байнуулха юм.
 
== Түүхэ ==
[[Файл:Communism.svg|thumb|right|200px|Дэлхэйн газарай зураг дээрэхи (улаан) коммунис ба (шара) үмэнэхи коммунис оронууд]]
Үйлэдбэрилэлэй эртын харилсаанай үндэһэн һууриие түлихэн унагаһан. Үндэһэтэн хоорондын харилсаа тэдэнэй байгаалиин зан ааша ба захиргаадалта гэхэ мэтэ зүйлнүүдые хамааралгүйгээр нэгэ анги болгохо юм.
 
Саашада мэдээлэл эртын коммунизм, шажанай коммунизм ба үлэ гүйсэлдэхэ [[социализм]]ын тухай байха болоно.
 
Коммунизмын бии бололго арсалдаатай байдаг. Элдэб түүхын бүлэг онолшод коммунистые олон янзаар тайлбарилдаг. [[Германи]]ин филисоф [[Карл Маркс]] эхин үеын коммунизмые жэнхэни гэжэ үзэдэг. [[Карл Маркс|МарксМарксын]]ын хубида хүн түрэлхитэн үлүү ехые хэжэ бүтээһэнээр хубиин үмсые хүгжүүлһэн. Ангигүй ниигэм анха [[Эртын Греци]]дэ бии болоһон. [[Платон]] өөрын «[[Улас түрэ (Платон)|Улас түрэдэ]]» хүнүүд өөһэдөө ноогдоһон хүрэнгэ, эхэнэр болон хүүгэдүүдтэй газар гэжэ тайлбарилһан.
 
Баруун түүхэдэ үмсэ хүрэнгын ниитэлиг эзэмшэлдэ һуурилһан байха ёһотой гэжэ үзэдэг. Жэшээнь, [[Рома]]да [[Спартак]] богоолой зэбсэгтэ бодолгодо нэгдэһэн байдаг. V зуунда Маздакай хүдэлөөндэ одоогой [[Иран]] һурбалжатанууд, санбаартанууд коммунистда хүсэ һориһон тухай тодорхойлон үгүүлһэн ба [[эгалитари]] үзэлтэнэй ниигэм хубиин үмсэтэ байгуулгые шүүмжэлдэг байһан.
30 мүр:
Өөр нэгэ жэшээ коммунистын бишыхан ниитэлиг оршожо байдаг. Жэшээнь зарим [[даяанша|даяаншын]] ниитэлиг бусад шүтэлгэтэнүүдтэ газар болон бусад хүрэнгые ноогдуулһан байдаг. Эдэ хэһэгүүд ходо хубиин үмсэ бол бурханһаа эльгээгдэһэн гэжэ этигэдэг.
 
[[XVI зуундазуун]]да Англиин зохёолшо коммунсизм тухай бодолоо саарьһанда буулгаһан. Тэрэнэй эрдэм шэнжэлгын бүтээл «[[Утопи]]» 1516 ондо захирагшадай ударидаһан олон ниитын хүрэнгэдэ һуурилһан ниигэм гэһэн арай үлүү тайлбарилһан байдаг. [[XVII зуундазуун]]да коммунистуудай бодол Англи уласые дахин нүмэрһэн. Франциин хубиин үмсын шүүмжэлгые 18-р[[XVIII зуунайзуун]]ай [[Гэгээрэлэй үе]]дэшье үргэлжэлүүлһэн. Хожом [[Франциин хубисхал]], коммунизмын эрьелтэ улас түрын хооһон номлолой үедэ элирхы болоһон.
 
[[XIX зуун]]ай эхин үеын олониитэдэ элдэб янзын ниигэмые хубилгажа байгуулагшад ниитэлиг эзэмшэлдэ һуурилһан байдаг гэбэшье уридын коммунис олон ниитэ тэдэ буянай ба шажанай онсогой ажа холбогдолтойгоор хүрэнгын һууриие бусаан табижа эхилһэн. Тэдэнэй дунда [[Роберт Оуэн]] нэрэтэй алдартай нэгэн байһан ба тэрэ индейцүүдтэхи шэнэ зохисолые олоһон B горхиной A фирмэдэ тоосоо хэхые зохёон байгуулһан.
Дараань XIX зуунда [[Карл Маркс|Маркс]] эдэ ниигэмые хубилгажа байгуулагшадые утопи социалис гэжэ шэнээр оруулһан. [[Карл Маркс|Марксын]] тодорхйлһоноор утопи социалистда [[Анри Сен-Симон|Сен-Симоные]] багтаана.
 
 
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Коммунизм" хуудаһанһаа абтаһан