Сагаан һара: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
1 мүр:
[[File:Cagancar.jpg|thumb|350px|Сагаан hарын хурал тухай соносхол. [[Элһэтэ]], [[Хальмаг Улас]].]]
'''Сагаан hара''' ({{mongolUnicode|ᠴᠠᠭᠠᠨ ᠰᠠᠷᠠ|h}}; {{lang-bod|ཟླ་བ་དག་པ།; ལོ་གསར།}}, {{lang-mn|Цагаан сар}}, {{lang-xal|''Цаһан сар''}}), мүн '''cагаалган''' ({{mongolUnicode|ᠴᠠᠭᠠᠯᠠᠭᠠ|h}}) — [[Монголшууд]]ай уламжлалта [[шэнэ жэлэй]] баяр, угай, арадай [[һайндэр]] юм. Сагаалган монгол [[литэ]]эр жэлэй эхин болоно. Хабарай түрүүн һарын шэнын нэгэндэ тэмдэглэдэг. Тиин Сагаан һарын 1 шэнэһээ 15 хүрэтэр '''Монлам Ченмо''' нэрэтэй Сагаан һарын хурал болодог юм; 1 һарын 15 үдэрдэ [[Шойпрүл Дүйсэн]] тэмдэглэнэ.
XIII зуунай үеһээ тэнгэри шүтэлгэ, бөөгэй ёһоор сагаалжс байһан тухай Марко Пологой зохёолдо тодорхой гарадаг. Бүхы хүн сагаан һараар сагаан зүсэмэй морин унажа, сагаан бүдөөр хэһэн хубсаһан үмдэжэ, бэе бэедээ сагаан хадаг үргэж, сагаан эдеэн зооглодогынь хэн хэндээ хирэгүй сагаан сэдьхэлээр ябажа байя гэһэн эб найрын бэлэгдэл байжа. Алгаа дэлгэнэ гэдэг надад зэр зэбсэг алга, минии сэдьхэлэй үнгэ энэ гэһэн удха бэлэй.
[[Чингис хаан]]ай аша хүбүүн [[Хубилай хаан]] гэгшын 1267 оной зарлигаар намар болодог байһан сагаан һара (сагаалган) хабарай эхин һарын шэнэдэ шэлжүүлэгдэһэн түүхэтэй. Энэ хадаа үбэлэй хүйтэн саг үнгэржэ, дулаан үдэрнүүд ерэбэ гэжэ найр наадаяа хэдэг ёһо заншал.
== Монгол литын жэлнүүд ба һарын үдэрнүүд ==
| |||