Уряанхай: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Nemgus (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Nemgus (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
13 мүр:
}}
'''Уряанхай яһатан''' (<small>[[уряанхай хэлэн|уряанхай]]</small> ''тывалар'') — [[Ородой Холбооной Улас]]ай (РФ-иин) [[Тыва]] уласта, [[Саяан уула|Саяан уулын]] орондо ажаhуудаг [[түрэг хэлэнэй бүлэ|түрэг хэлэтэ]] арад түмэн юм. Тувашуудые [[Монголшууд]]ай [[уряанхай омог]] гарал нэгэтэй гэжэ түүхэшэд үздэг. Тагна Уряанхай, туһа уряанхай гэжэ 2 хубаагдадаг болоод тэдэнь Хара һүлдэ болон Сагаан һүлдээр баһа илгагдадаг байна. Мүнөөдэрэй РФ-да амидаржа байдаг уряанхайшууд [[хирхис]] болон [[яхад]]тай (саха) холилдон бии болоһон байна. Тэдэ [[Монгол улас]]ай [[Баян-Үлгы]] аймагай [[Сэнгэл сомон]]до олоноороо амидархаһаа гадна [[Убса]], [[Хобдо]] аймагта сөөн тоогоор оршон һуудаг. Уряанхай өөрһэдөө [[Тоба]]нартай холбожо үзэхэ ябадал бии.
 
Тубашуудай нэрэ 6-7 дугаар зуунай үеһөө дубо, тубо, туба гэһэн гаража ерэһэн түүхэтэй ажа һэн. 17 дугаар зуунай үеһөө Алтайн уулаар нютаглажа байһан монголшуудые ородууд тува, уряанхай гэхэ зэргээр нэрлэхэ болоо һэн. Тэдэ өөрһэдөө тыбы гэдэг гэһэн баримта зарим газар үзэгдэдэг ажа.
 
Тубашуудай үбгэниинь [[дубо]] аймаг гэжэ үзэдэг ба дубонар одоогой [[Тыва]]да байба. [[Тыва]]гай нютагта эртэ сагта уйгар, хирхис, [[самоедь]], [[кеть]], монгол, европын гаралтай ираншууд байһаниинь тывашуудай бүрилдэхүүндэ холилдон орожо һэн. Тывагай салчак (салжиуд?), монгуш, мингад обогые монгол гаралтай гэдэг. Зарим эрдэмтэд 19-р зуунай үедэ [[Тыва]]да байһан олон үндэһэтэнүүд холилдожо түрэгжэһэн гэжэ бэшэһэн байдаг. Монгол эрдэмтэд тывашуудай олонхинь монгол гаралтай гэжэ үзэдэг.
 
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Уряанхай" хуудаһанһаа абтаһан