Монгол: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
м The file Image:Gandan_Monastery_26.JPG has been removed, as it has been deleted by commons:User:INeverCry: ''Per commons:Commons:Deletion requests/File:Gandan Monastery 26.JPG''. ''Translate me!'' |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
18 мүр:
|тэргүүнэй_класс2 = [[Юрэнхэй сайд]]
|тэргүүнэй_нэрэ1 = [[Цахиагийн Элбэгдорж]] ([[Арадшалһан Нам|АН]])
|тэргүүнэй_нэрэ2 = [[
|хуули_тогтоогшо =[[Монгол Уласай Ехэ Хурал]]
|газар_нютаг_км2 = 1,566,600
|уһанай_процент = 0.43 %
|хүн_амай_тоосоо = 3,
|хүн_ам_тооцоолсон_он =
|хүн_амай_нягтрал_нэгжэ_км2 = 1.76
|хүн_амын_тоогоор_эрэмбэ_дэс =
58 мүр:
'''Монгол Улас''' энэ [[Зүүн Ази|Зүүн]] болон [[Түб Ази|Түб]] [[Ази]]да ородог улас юм. Хойто талаараа [[Ородой Холбооной Улас|ОХУ]], бусад талаараа [[Бүгэдэ Найрамдаха Хитад Арад Улас|БНХАУ]]-тай хиллэдэг, баруун зүгтэ [[Казахстан]]тай ойро (хилын сэгүүд 38 километр зайтай) байрладаг. [[Ниислэл]] болон хамагын томо хотонь ниитэ хүн амын 40 оршом хубиинь оршон һуудаг [[Улаан Баатар]]. Улас түрын засаглалай хэлбэрын хубида нэгэ танхимда парламенттай [[бүгэдэ найрамдаха улас]] болоно.
Монгол үндэһэтэн (95%), [[Хасагууд|Хасаг]] (3.9%), [[Тыва]] арад түмэнһөө бүридхэжэ
Монгол орноос [[Палеонтологи|эртний шим судлалын]] олдвор арвин олддог. Евразийн нүүдэлчдийн анхны төрт улас гэж алдаршсан [[Хүннү]] НТӨ 209 онд Монгол оронд төвлөн байгуулагдаж байв. Түүнээс хойш [[Түрэг]] болон өвөг Монгол хэлтэй олон улс ээлжлэн оршин байсан бөгөөд 13-р зууны эхээр тархай Монгол аймгуудыг [[Чингис хаан]] нэгтгэж [[Их Монгол Улс]] байгуулагдсан. 1234 онд [[Өгэдэй хаан]] залгамжилж, хожим нь 1279 онд Чингис хааны ач [[Хубилай хаан]] [[Юань улс]]ыг Хятадад төвлөн байгуулсан байна. Юань улс унасны дараа XIV зууны үеэс Монголчууд Цагаан хэрэмнээс хойших орондоо дотооддоо дайн самуунтай бага хаадын үеийг туулжээ. 1604-1634 онд хаан суусан [[Лигдэн хаан]] [[Манж үндэстэн|Манжуудын]] эсрэг Монголчуудыг дахин нэгтгэхийг оролдсон боловч түүний нас барсны дараагаар [[Манж Чин гүрэн|Чин улсын]] эрхшээлд цувран орцгоосон. 1911 онд [[Манж Чин гүрэн|Чин гүрэн]] нурах нь тодорхой болсноор Монголчууд тусгаар тогтнолоо зарлан тунхаглаж [[Богд хаан]]т Монгол улс байгуулагдсан ч [[Ардын хувьсгал|1921]] он хүртэл бүрнээр тусгаар тогтнож чадаагүй. 1945 онд ЗХУ-аас бусад гадаадын улсуудаар хүлээн зөвшөөрөгдөж, 1961 онд [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага|НҮБ]]-ын гишүүн, [[бүрэн эрхт улс]] болсон. 1924 оны үндсэн хуулиар [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс]] нэртэй болж, [[ЗСБНХУ]]-ын нөлөөгөөр [[коммунист|эв хамт]] улс төрийн дэглэм, [[социализм|нийгэм журмын]] эдийн засгаар замнасан. 1990 онд бусад [[социализм|социалист]] улсуудын адил [[ардчилал|ардчилсан]] дэглэм, [[зах зээлийн эдийн засаг]]т шилжсэн.
76 мүр:
=== Манжын эрхшээлд ===
[[File:BogdKhan.jpg|thumbnail|right|200px|Наймдугаар Жибзундамба Хутагт]]
[[17-р зуун]]ы үеэс [[Манж угсаатан|Манжууд]] зүүн Азид хүчирхэгжиж эхэлсэн юм. [[1636]] онд [[Алтан ургийн]] сүүлчийн хаан [[Лигдэн хаан|Лигдэн]] өөд болсноор [[Өвөр Монгол]]ыг эрхэндээ оруулж, [[1691]] онд [[Халх|Халхууд]] дагаар орсон юм. Ингэснээр [[Ойрад]]аас бусад Монголчууд [[Манж Чин улс|Манж Чин Улсын]] бүрэлдэхүүнд оржээ. 1696 онд Манжийн түрэмгийлэлд [[Галдан]] хаан ялагдан нас барсан ч 1755 он хүртэл [[Зүүн гарын хаант улс]] тусгаар байсан. Ихэнх түүхчид Монголчууд 1691 онд Манжийн дарлалд орсон гэж үздэг боловч энэ нь эргэлзээтэй ойлголт юм. Учир нь одоогийн баруун Монгол буюу Ойрадууд тэр үед тусгаар улсын шинжээ хадгалж оршин байсан бөгөөд 1758 онд хүртэл энэ байдлаа хадгалж байсан гэж үзэж үндэстэй юм. 1636 онд Өвөр Монгол, 1691 онд Ар Монгол, 1755 онд Баруун Монгол Манжид эзлэгдсэн гэж үзвэл илүү зохистой мэт. Манжийн үеийн Монголд хамжлагат ёс тогтож, аливаа иргэншил үүсэх нь хаалттай байсан. 20-р зууны эхний Манжийн "Шинэ засгийн бодлого"
=== Тусгаар тогтнол ===
| |||
