Сэсэг: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
1 мүр:
[[Файл:Bluete-Schema.svg|мини|height=1.2|Сэсэгэй бүридэл: 1.  — Сэсэгэй һуудал, 2.  — Соморлиг, 3.  — Дэльбэ, 4.  — Дохюур, 5.  — Үрэ болбосорхо орон]]
'''Сэсэг'''  — сэсэгтэй ([[бүрхөөл үрэтэн|бүрхөөл үрэтэй]], {{lang-la|''angiospermae''}}, {{lang-ru|покрытосемянные}}) [[ургамал]]нуудай [[бэлгын эрхэтэн]] юм. Сэсэгэй биологиин үйлэ ажалалгань ехэбшэлэн үндэгэ ба спермэ холбоохо механизмые хангаха замаар нүхэн үржэхыдэ нүлөөлхэ ябадал юм. Ургамалай сэсэгтэлэй үржэлгые дэмжэхэ гадна, сэсэгүүд эртын үеһөө ехээр һайхашаагдаһан байһан, тэдэнэй байгаали оршоные һайхан болгохо хүн ашагладаг, мүн роман, зан үйлэ, [[шажан|шажан шүтэлгэ]], [[анагааха ухаан]]ай һэдэб гэжэ байна.
 
Сэсэгүүдэй бүридэл, үнгэ, хэмжээнь гайхалтай олон янзатай байдаг, зарим зүйлнүүдэй сэсэгүүд хэдэхэн миллиметрһаа нэгэ метр хүрэтэр ([[раффлези]]) хэмжээтэй. Олон сэсэгүүд хүлтэй, сэсэгэй хүл үгышье һаа, һууша сэсэг нэрэлдэгнэрлэдэг. Бүхы сэсэгүүд һуудалтай. Сэсэгэй газаа талада соморлиг болон дэльбэ байна. Энтомофилитэй сэсэгүүдэй дэльбэнь ехэбшэлэн хурса үнгэтэй, анемофилитай сэсэгүүдэй дэльбэгүй һаа бүдэхи үнгэтэй.
 
== Сэсэгэй бүтэсэ ==
[[FileФайл:Mature flower cropped-bxr.svg|thumb|400px|Сэсэгэй бүтэсэ]]
 
=== Дохюур ===
[[FileФайл:Stamens-and-pistil.jpg|thumb|150px|Зургаан дохюуртай сэсэг (эндэ ''[[Сараана сэсэг]]'')]]
'''Дохюурынь''' латинаар “нарин«нарин утаһан”утаһан» гэһэн удхатай ба шэлбэ, тооһобшо, холбооһон гэһэн гурбан хэһэгһээ тогтохо сэсэгэй нүхэн үржэхын эрэ бэлгын согсо юм. Мүн '''андроцей''' гэхэ ба энэнь грекээр {{lang-el|ἀνδρός}} - — эрын {{lang-el|οἰκία}} - — гэр гэһэн удха юм. Мүн дохюурынь нэгэ ёһоной дүрсэ хубирһан найлзуур бэлэй.
 
Сэсэгэй һуудалтай холбогдохо нарин утаһан бэеэ дохюурай шэлбэ, түүниин үзүүр дэхи уута маягай бэеэ тооһобшо гэнэ. Тооһобшонь хоёр хэһэгһээ тогтохо бүгөөдболоод тэдэгээрые хоорондонь холбогшо шэлбэнэй үргэлжэлэл хэһэгые холбооһон гэнэ. Тооһобшын хоёр хэһэг тус бүри дотороо хоёр үүртэй, үүрэй дотор дохюурай тооһон болбосоржо бүрилдэнэ. Тооһобшо олон дабхар ханаар тооһоной үүрһөө тусгаарлагдаһан, гадна талаһаа кутикул һайн хүгжэһэн бишыхан хабтагай эсүүдтэй эпидермисээр бүрихэгдэһэн байдаг.
 
==== Тооһобшо ====
Тооһониинь ургамалай үрын эрэ гаметофит юм. [[Хальһангүй үрэтэн|Хальһангүй үрэтэй]] (''gymnosperm'', {{lang-ru|голосемянные}}) болон [[бүрхөөл үрэтэн|бүрхөөл үрэтэй]] (''angiosperm'', {{lang-ru|покрытосемянные}}) тооһые үүдхэдэг. Хальһангүй үрэтэй тооһониинь борбоосгойдо үүдэдэг, харин бүрхөөл үрэтэ тооһониинь тооһоной үүтансарта үүдэнэ. Тоосонсорой үрэнь нэгэ ба хэдэ хэдэн эсһээ тогтоно. Мүн тооһонсорой үрын ханань 2 дабхараанһаа тогтодог: экзин (гадана дабхараа) exine, интин (дотоодо) intine.
 
==== Тооһон ====
Мүр 22 ⟶ 23 :
Сэсэгэй түб дунда байрлаха үрэ болбосорхо ороные '''гинецей''' гү, али эмэ бэлгын согсо гэдэг.
Сэсэгэй эм бэлгын эсые өөртөө түрүүлэн хадагалжа, уламаар үрэ [[жэмэс]] болон хубирха эрхэтэные үрэ болбосорхо орон гэдэг.
Үрэбшэ үрэтэ нахяанай дотор хүгжэжэ эм гаметые үүдхэн үрэ тогтолто ябагдана. Үрэбшын дотоодо ханые плацента гэжэ нэрэлнэнэрлэнэ.
 
Үрэ болбосорхо ороной үрэбшын дотор үрэтэй нахяа бэхэлэгдэжэ байгаа иие [[плацента]] гү, али эхэс, үрэтэ нахяануудай байрашалые [[планцентаци]] гэнэ.
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Сэсэг" хуудаһанһаа абтаһан