Wikipedia

Амитан: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа

Интерактивная навигация по истории
← Урид хэгдэһэн заһабариУдаадахи заһабари →
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
ВизуальныйВики-текст
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
15 315 заһабаринуудай
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
Elvonudinium (зүбшэн хэлсэлгэ | Хубита)
15 315 заһабаринуудай
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы
9 мүр:
| regnum_authority = ([[Карл Линней]], 1758)
}}
'''Амитад''' ({{lang-la|''Animalia''}} буюугү, али ''Metazoa'') гэдэгынь Амитанай [[Биологиин классификаци|аймагта]] хамаарха [[махабад|махабадай]] үндэһэн бүлэгые хэлэнэ. Амитаниинь олон [[эс|эстэй]], оршонтойгоо зохёоһон амидарха шадабаритай ба бусад [[махабад]], эсэбэл тэдыгээрэй зарим хэһэгээр хоололно.
 
[[Мөөгэ]] шэнги амитад гетеротроф махабадууд, тодолон хэлэбэл автотроф махабадууд ([[фотосинтез]]дэ өөрөө органик бодос бүтээдэг) — [[ургамал|ургамалһаа]] ондоо юумэнь гэхэдэ бэлэн органик бодос эдеэдэг.
18 мүр:
Үнэншэмөөр амитад 1—1,5 [[тэрбүм]] жэлэй саада тээ юрэ бусын заахан [[хлорофил]]гүй амёбоид мушхалаатай ({{lang-la|''flagellate''}}) эсээр гаралгаһан. Газарай амитад тэнгисэй, сэбэр уһанай амитадһаа эхи табигдаһаншье, зарим зүйлүүд уһанай аймагта бусажа ерээ. Амитад [[Дэлхэй]]дэ [[прокариот]] ({{lang-la|''Procaryota''}}), [[замаг]] ({{lang-la|''Algae''}}), [[мөөгэ]] ({{lang-la|''Algae''}}) һүүлдэ бии болоһон. Олон эстэй амитадай шарил (гэдэһэнэй хүндытэн - ''[[coelenterata]]'', [[хорхой]] - ''vermes'', тулюур [[хуби бэетэн]]дэ дүтын зүйлүүд) анхан хуушан кембриин эдиакариин үеын тунасада дайралдана (690—570 [[сая]] жэлэй саада тээ).
 
[[Кембриин үе]]ын эхиндээ (570—490 [[сая]] жэлэй саада тээ) тэнгисэй минерализировагдаһан ([[ёбуун]]тай буюугү, али [[хитин]]тэй) гадаада яһатай [[нюргата]] болон [[нюргагүй]] олон бүлгэм — трилобидүүд ({{lang-la|''Trilobita''}}), брахиоподууд ({{lang-la|''Brachiopoda''}}), зөөлэн бэетэн ({{lang-la|''Mollusca''}}), археоциадууд ({{lang-la|''Archaeocyatha''}}) бии болобо. Кембриин эсэсдээ гадаада яһатай [[нюргата]] амитад (Cyclostomata — түхэреэн аматанай уг) мэдээжэ.
 
[[Палеозой]]н [[силур үе]]дээ (445—400 [[сая]] жэлэй саада тээ) газарай [[ургамал]] бии бололго нэгэ сагта газарай элдэжэ эхилһэн: орой [[силур үе]]ын [[скорпион]]уудай түрүүшын зүйлүүд мэдээжэ, [[девон үе]]ын (400— 345 [[сая]] жэлэй саада тээ) эсэстэ түрүүшын газарай [[нюргата]] амитад — [[газар уһанай амитад]] — бии болобо. [[Карбон үе]]дээ (345—280 [[сая]] жэлэй саада тээ) газарда [[нюргагүй]] амитадай [[хорхой шумуул]] болон [[нюргата]] амитадай тулюур [[мүлхигшэд]] ба [[газар уһанай амитад]] булюу байба.
30 мүр:
Энэ классификацида амитадай 35 түхэлүүд байна.
 
* [[Eumetazoa|Эуметазойн дэд аймаг]] ''буюугү, али'' ёһотой олон эстэй, ''Eumetazoa''
** [[Coelenterata|Гэдэһэнэй хүндытэн]] ''буюугү, али'' радиата, ''Coelenterata'' буюугү, али ''Radiata''
*** [[Cnidaria|Книдариа]] ''буюугү, али'' хадхатан, ''Cnidaria'' (11 000 зүйлнүүд бэшэжэ харуулһан)
*** [[Ctenophora|Һамтан]], ''Ctenophora'' (100 — 150 зүйлнүүд мэдэгдэһэн)
** ''[[Bilateria]]''
38 мүр:
**** ''[[Acoelomorpha]]''
**** [[Ортонектида]], ''Orthonectida'' (30 зүйлнүүд оршом)
**** [[Дициемида]], ''Dicyemida'' буюугү, али ''Rhombozoa''
**** [[Хабтагай хорхой]], ''Plathelmintes'' (25 000 зүйлнүүд оршом)
**** [[Немертина]], ''Nemertina'' буюугү, али ''Nemertini'' (1000 зүйлнүүд оршом)
**** [[Гастротриха|Гүзэн үрхигэр үһэтэй хорхой]] ''буюугү, али'' гастротриха, ''Gastrotricha'' (600 зүйлнүүд оршом)
**** [[Гнатостомулида]], ''Gnathostomulida'' (100 зүйлнүүд оршом)
**** ''[[Micrognathozoa]]'' (ганса зүйлтэй — ''[[Limnognathia maerski]]'')
**** [[Ротифера]], ''Rotatoria'' буюугү, али ''Rotifera'' (1500 зүйлнүүд оршом)
**** [[Акантоцефала|Хатуурта толгойтон]] ''буюугү, али'' акантоцефала, ''Acanthocephala'' (750 зүйлнүүд оршом)
**** [[Цефалоринха|Хоншоор толгойтон]], ''Cephalorhyncha''
**** [[Энтопрокта|Дотордо хоргооһотон]], ''Entoprocta'' (150 зүйлнүүд оршом)
**** [[Хилгааһан хорхой]] ''буюугү, али'' бодото түхэреэн хорхой, ''Nematoda'' (80 000 зүйлнүүд оршом бэшэгдэһэн, тухайламжаар нэгэ сая зүйлнүүд оршом байна)
**** [[Нематоморфа|Үһэхэтэн]], ''Gordiacea'' буюугү, али ''Nematomorpha'' (320 зүйлнүүд оршом)
**** [[Циклиофора]], ''Cycliophora'' (гурбан зүйлнүүд мэдэгдэһэн)
**** [[Зөөлэн бэетэн]] ''буюугү, али'' моллюска, ''Mollusca'' (150 000 үлүү зүйлнүүд)
**** [[Сипункулиды]], ''Sipunculida'' (144—320 зүйлнүүд оршом)
**** [[Сахариг хорхой]], ''буюугү, али'' сахаригтан, ''буюугү, али'' аннелида, ''Annelida'' (12 000 үлүү зүйлнүүд)
**** [[Эхиура]], ''Echiura'' (150 зүйлнүүд оршом)
**** [[Тардиграда|Аргаар ябагтан]], ''Tardigrada'' (900 үлүү зүйлнүүд)
**** [[Онихофора]] ''буюугү, али'' эхин амин һүбэтэн, ''Onichophora'' (100 зүйлнүүд оршом)
**** [[Хуби бэетэн]], ''Arthropoda'': [[хорхой шумуул]]нууд (тухайламжаар 3 — 30 сая зүйлнүүд), [[аалза хэлбэритэн]] (100 000 зүйлнүүд оршом), [[хабшаахай хэлбэритэн]] (52 000 зүйлнүүд оршом) г. м.
**** [[Форонида]], ''Phoronida'' (12 мэдэгдэһэн)
**** [[Хүбхэтэн]], ''Bryozoa'' буюугү, али ''Ectoprocta'' (5000 зүйлнүүд оршом)
**** [[Брахиопода|Хүл адхаалтан]] ''буюугү, али'' брахиопода, ''Brachiopoda'' (мүнөөнэй 280 зүйлнүүд оршом ба 30 000 үхэлһэн)
*** [[Deuterostomia|Дахин аматан]] (''Deuterostomia'')
**** [[Үүргэһэтэй арһатан]], ''Echinodermata'' (7000 зүйлнүүд оршом): [[далайн одон]]ууд (1600 зүйлнүүд оршом), [[далайн заряа]]нууд (940 зүйлнүүд оршом) г. м.
67 мүр:
**** [[Хүбшэтэн]], ''Chordata'' (51 000 зүйлнүүд оршом): оролсуугаар [[һээр нюруутан]] (40 000 зүйлнүүд оршом; [[һүн тэжээлтэн]] (5400 зүйлнүүд оршом), [[шубуун|шубууд]] (9800 зүйлнүүд үлүү) г. м.))
* [[Prometazoa|Прометазойн дэд аймаг]] (''Prometazoa'')
** [[Хүбэн бэетэн]], ''Porifera'' буюугү, али ''Spongia'' (8000 зүйлнүүд оршом)
** [[Placozoa|Зуруул бэетэн]], ''Placozoa'' буюугү, али ''Mesenchymia'' (нэгэ зүйлтэй)
 
[[File:Carolus Linnaeus (cleaned up version).jpg|thumb|upright|[[Карл Линней]], мүнөөнэй [[таксономи]]ин эсэгэ]]
"https://bxr.wikipedia.org/wiki/Амитан" хуудаһанһаа абтаһан