Масса: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Новая страница: «{{Хэмжэгдэхүүн | name = Масса | symbols = <math>M, m</math> | unit = килограмм | baseunits = грамм…» |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
5 мүр:
| baseunits = [[грамм]]
}}
'''Масса''' ({{lang-
Алибаа бэеын инерциал массань [[хүсэн]]эй үйлэшэлэл доорохи түүниин [[хурдадхал]] юм. [[Ньютоной хуулинууд|Ньютоной хоёрдугаар хуули]] ёһоор <math>m</math> массатай бэеэ <math>F</math> хүсэнэй үйлэшэлэл дооро оруулбал <math>a</math> хурдадхалые <math>\frac{F}{m}</math> [[томьёо]]гоор үгэнэ.
Үүнһээ гадна бэеын массань түүнэй үүдхэһэн буюу үйлэшэлэл дооро ороһон [[татаха хүсэн]]эй хэмжээ юм. <math>m_1</math> массатай эхинэй бэеэ <math>m_2</math> хоёрдугаар бэесэ <math>r</math> зайда байралуулбал эхинэй бэень дараахи хэмжээтэй <math>F</math> таталсаха хүсэнэй үйлэшэлэл дооро ородог
:<math> F = G\,\frac{m_1 m_2}{r^2} \,</math>
үүндэ <math>G</math> нь 6.67 × 10<sup>−11</sup> кг<sup>−1</sup> м<sup>3</sup> с<sup>−2</sup> хэмжээтэй [[гравитациин тогтомол]]. Энэ хэмжээе заримдаа гравитациин масса гэхэ бүгөөд илгаха шаардалгатай үедэ <math>M</math>-р эдибхэтэй гравитациин массые, <math>m</math>-р эдибхэгүй гравитациин массые тэмдэглэнэ. 17-р зуунһаа хойшо хэһэн олон туршалтуудай үрэ дүндэ инерциал ба гравитациин массань эжэл болохонь тогтоогдоһон бүгөөд энэ [[харисангы юрэнхы онол]]ой [[эквивалентын заршам]]да тусгагдана.
[[Харисангы тусхай онол]]оор тухайн бэеын масса ба энергиин холбоое үзүүлдэг (<math>E = mc^{2}</math>). Энэ холбооной үрэ дүндэ алибаа бөөмсүүдэй ниитэ массань тус тусын бөөмсын массануудай ниилбэри массаһаа ехэ буюу бага байжа болодог.
[[Дэлхэйн]] гадарга дээрэ бэеын <math>W</math> [[жэн]]иинь массатай дарааха холбоотой
:<math>W = mg \,</math>
үүндэ ''g'' нь 9.81 м с<sup>2</sup> хэмжээтэй дэлхэйн татаха хүсэнэй уламаар үүдэхэ хүндын хүсэнэй хурдадхал. Бэеын жэниинь түүниин оршонһоо хамаардаг бол массань үгы. Жэшээлбэл 50 [[килограмм]] массатай бэе дэлхэй дээрэ 491 [[ньютон (нэгэжэ)|ньютон]] жэнтэй бол [[һара]] дээрэ энэ бэе юрэдөөл 81.5 ньютон жэнтэй, харин массань өөршэлэгдөөгүй байна.
{{1000 үгүүлэл}}
| |||