Бодосой түлэб: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Новая страница: «'''Бодосой түлэб''' буюу '''агрегат түлэб''' — тодорхой зарим нэгэ температура|температуры…» |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
2 мүр:
* [[Эзлэхүүн]]ые ба [[хэлбэри]]ие хадагалха шадана ([[хатуу]] бэе) шаданагүй ([[шэнгэн]], [[хии]]);
* [[:ru:Дальний порядок|Холын гурим]] (хатуу), [[:ru:Ближний порядок|дүтын гурим]] ([[шэнгэн]]) буюу гуримгүй (хии) байдал;
[[Молекула]]нуудай хоорондо таталсаха түлхэлсэхэ хүсэнүүдэй али алинь үйлэшэлдэг. Молекулануудай харилсан үйлэшэлэлэй эдэгээр хүсэнүүдые [[молекула хүсэн]] гэнэ. Молекулануудай харилсан таталсадаггүй бол бүхы бодос [[хии]]н түлэбтэ байха байһан. Таталсаха хүсэнэй үйлэшэлээр молекуланууд барисалдажа [[шэнгэн]], [[хатуу бэе]]э үүдхэдэг. Хатуу бэеэ һунгажа таһалхада хүсэн үйлэшэлдэг, шэнгэнэй 2 дуһал хоорондо ниилэдэг, шэнгэн хатуу бэеэ норгодог зэрэгынь молекулануудай [[таталсаха хүсэн]]эй үрэ дүн юмаа. Молекуланууд бэе бэедээ маша ехэ дүтэлэлгэ тэдэгээрэй хоорондо түлхэлсэхэ хүсэн үйлэшэлнэ. Хатуу шэнгэн бэе бараг шахагдадагггүй, хиин эзэлхүүные түгэсхэлгүй багадхан шахажа болодоггүй шалтагааниинь түлхэлсэхэ хүсэнэй нүлөө юм.
Молекулануудай хоорондохо таталсаха түлхэлсэхэ хүсэнүүдые нэгэдхэн [[молекулануудай харилсан үйлэшэлэлэй хүсэн]] гэнэ. Нэгэ молекулын электронуудай ба өөр молекулануудай атомуудай сүм эсэргүү сэнэгтэй ушарһаа таталсана. Гэтэл нэгэ молекулын эжэл сэнэгтэй элекронууд түлхэлсэнэ. Сүмүүдэй хоорондошье түлхэлсэхэ хүсэн үйлэшэлнэ.
Бодос хии, шэнгэн, хатуу түлэбтэ оршоно. Энэ түлэбые агрегат түлэб гэнэ.
== Хии ==
{{main|Хии}}
[[Хии]] дэхи атом молекулануудай хоорондохо зай молекулын диаметрһээ олон дахин ехэ байдаг. Молекуланууд секундада хэдэн зуун метр [[хурдан|хурдатай]] хүдэлжэ байхадаа хоорондоо мүргэлдэжэ өөр өөр зүгтэ зайладаг. Иимэһээ хиин хэмжээ хизгааргүй тэлэхэ боломжотой, өөрын [[эзэлхүүн]], [[хэлбэр]] дүрсэгүй.
== Шэнгэн ==
{{main|Шэнгэн}}
Шэнгэн дэхи молекуланууд бэе бэедээ бараг хүрэлсэжэ нягта байрлана. Иимэдэ молекула бүхэн зэргэлдээ молекулануудайхаа хүрээлэлдэ оршоно. Молекуланууд [[тэнсэбэри]]ин байранда хэлбэлзэжэ хүдэлнэ. Гэбэшье шэнгэнэй молекула топорхой хугасаанай дараа тэнсэбэриин байраа орхон нүүнэ. Тэнсэбэриин байранда байха хугасаае һуурин амидарха хугасаа гэнэ. Температурые нэмэгдүүлхэд һуурин амидарха хугасаа багадна. Шэнгэные шахахад молекуланууд деформацилагдана. Үүндэ шэнгэн бараг шахагдадаггүйн ушар оршоно. Шэнгэн урдамдхай өөрөөр хэлэбэл хэлбэри дүрсээ хадгалдаггүй ушарынь шэнгэнэй молекуланууд гаднын хүсэнэй дагуу шэлжэдэгтэ оршоно.
== Хатуу бэе ==
{{main|Хатуу бэе}}
Хатуу бэе дэхи атом молекуланууд тэнсэбэриин байранайхаа оршом бүхы шэглэлдэ хэлэбэлзэжэ байдаг. Тэнсэбэриин байраа орходоггүй ушарынь эзэлхүүн хэлбэри дүрсээ хадгална. Хатуу бэеын атом ба [[ион]]уудай хэлбэлзэхэ хүдэлөөнэй тэнсэбэриин байрын түбые холбобол зүб хэлбэритэй [[огторгой]]н тор үүдэнэ. Үүные кристалл тор гэнэ.
{{1000 үгүүлэл}}
| |||