Мадрид: хубилбаринуудай хоорондохи илгаа
Зосоохинь усадхагдаа Зосоохинь нэмэгдээ
Новая страница: «{{Нютаг |нэрэ = Мадрид хото |албан_нэрэ = |type = Хото |анхаарха_нэрэ…» |
Заһабариин тодорхойлон бэшэлгэ үгы |
||
31 мүр:
|түүхын_үйлэ = [[10 зуун|Х зуун]]
|utc_offset = 0
|website = [http://www.munimadrid.es/ http://www.munimadrid.es/] {{ref-es}}
|тэмдэглэл =
}}
40 мүр:
[[Европын холбоо]]ной гишүүн уласуудай ниислэлнүүд дунда хүн зоноороо [[Лондон]], [[Берлин]] хоёр дараа орохо томо хото юм.
== Түүхэ ==
=== Дундада зуун ===
[[Файл:Palacio Real de Madrid - 21.jpg|thumb|Мадрид дахи хаанай ордон]]
Мадрид хотын нэрэ түүхын һурбалжа бэшэгтэ анха [[9-р зуун]]да бэшэгдэһэн байдаг бүгөөд [[Кордовын халифта улас]]ай хаан I Мухаммед одоогой хаанай ордон байрлажа бай газарта бишыхан шэлтэгэн бариха тушаал гаргажа байгаа. Уг шэлтэгэнтэй хамта сайза баригдаһан байна. Тэрэнэй хажуугаар урдаха [[Мансанарес гол]]ые [[араб хэлэн|араб хэлээр]] "Ал Мажурид" ({{lang-ar|المجريط}}, "уһанай эхэ" хэмээхэ удха) гэдэг байһанһаа хотын нэрэ үүсэбэ.
[[1085]] ондо [[Кастили]]ин ван [[VI Альфонсо (Кастилиин ван)|VI Альфонсо]] [[Толедо]] руу ябаха замдаа сайзые эзэлжэ, [[мечеть|мечетиие]] [[христосой шажан]]ай церковёор һолижо баряа. [[1329]] ондо [[IV Фернандо (Кастилиин ван)|IV Фернандо]] зүблэхэ үүргэтэй парламент Юрэнхы Кортууд тус хотодо байгуулһан байна. Мадридһаа иудей, исламай мүргэлтэнүүдые 15-р зуунай һүүл үедэ хөөн зайлуулһан ажа.
=== Ренессанс үе ===
[[Файл:Puerta de Alcalá (Madrid) 01.jpg|thumb|Алкала хаалга. Худалдаашад Ням гарагай заха дээрэ бараагаа борлуулахаар Мадридта орожо ерэдэг байба.]]
Толедодо ниислэлтэй [[Кастилиин хаанта улас]], [[Сарагоса]]да түблэрхэ [[Арагоной хаанта улас]] нэгэдһэнэй дараа 16-р зуунда [[Арюун Ромын эзэнтэ гүрэн|Арюун Ромын эзэнтэ гүрэнэй]] хаан [[V Карл (Арюун Ромын эзэнтэ гүрэнэй хаан)|I Карлос]]ой ударидалгаар Испаниин хаанта улас бии болоо. [[1561]] ондо [[II Фелипе (Испаниин хаан))|II Фелипе]] өөрын ордоные Мадридта шэлжүүлһэн юм. 1601-1606 онуудта [[III Фелипе (Испанийн хаан)|III Фелипе]] [[Вальядолид]]то ниислэллэжэ байһаные эс тоособол Испаниин [[Испаниин алтан үе|алтан үе]]һээ эхилэн Мадридынь шэнэ түбиһээ шудхаха баялгын үрээр хүгжэн сэсэглэбэ.
=== Оршон үе ===
[[Файл:Felipe III - Casa de la Panadería - Plaza Mayor de Madrid - 01.jpg|thumb|Майорын талмай]]
18-р зуунда [[V Фелипе (Испаниин хаан)|V Фелипе]] Европын ниислэл болгохын тулада Мадрид дахи хаанай ордоные шэнэшэлэн барюулһаншье тус хото оршон үеын хото болон хүгжэжэ эхилһэниинь [[III Карлос (Испаниин хаан)|III Карлосын]] үе юм.
1808 ондо Наполеоной [[сэрэг]]үүд Мадридые эзэлжэ, хотын эргэд эсэргүүсэһэншье бодолго дарагдаба. 1814 ондо Мадрид бусажа Испаниин мэдэлдэ ороһоншье 19-р зуун бүхэлдээ либерал ба консерватив үзэлтэнүүдэй тэмсэлэй талбари байгаа.
=== 20-р зуун ===
[[Испаниин эргэнэй дайн]]ай үе буюу 1936-1939 ондо Мадрид хотын гудамжанаа тулаан боложо байгаа. Хотые Арадай Фронтын засагай газар мэдэлдээ байлгажа байһан болобошье 1936 оной 11 һарада хотын баруун талаһаа [[Франциско Франко|Франкогой]] армиин дабшалта эхилжэ, 3 жэл бүһэлэлтэдэ байһанай эсэстэ буужа үгэбэ. Тус тулалдаанай үеээр Мадридта [[хүн түрэлхитэн]]эй түүхэдэ анха удаа жирэй эргэдые агаарһаа бүмбэгдэһэн гэдэг.
Франкогой дэглэмэй үедэ Мадрид хотын урда хэһэг ажа үйлэдбэрижэжэ, хүдөөнһөө эргэд ехээр шэлжэн һуурижаһан байна. Франкое наһа бараһанай дараа [[I Хуан Карлос (Испаниин хаан)|I Хуан Карлос]] хаан шэрээндэ һуужа, арадшалаһан улас болохо замдаа ороһоноор Мадрид хото Ибериин хахад арал улас түрэ, эдэй засагай түб болохо байра һууряа бэхэжүүлбэ.
=== 21-р зуун ===
[[2004]] оной [[3 һарын 11]]-нда Мадрид хотын 3 үртөөндэ галта тэрэг дэлбэрһэн алан хидалга гаража, 200 үлүү хүнэй ами үрэгдэһэниинь 3 хоногой дараа болоһон бүхы ниитын һунгуулида томоохон нүлөө үзүүлһэн юм.
Тус хото [[Лондоной олимпиада (2012 он)|2012]], [[Рио-де-Жанейрогой олимпиада|2016 оной олимпиин наадамые]] зохёон ябуулхаар нэрээ дэбшүүлһэншье илагдаба.
== Аялал жуулшалал ==
[[Файл:Plaza de sol madrid.jpg|thumb|Де сол Мадрид]]
Мадридынь Испанидаа хамагай ехэ жуулшад ошодог газар юм.
== Зүүлтэ ==
| |||